Pam gafodd ffatri Dairygold Dyffryn Aeron ei chau?

[Jac Glan-y-gors]

Ar Nos Iau Medi 21 bydd perfformiad o'r sioe Drwg yn y Caws yn Theatr Felin-fach, Dyffryn Aeron. Datblygwyd y sgript gan grwp o ffermwyr, plant i gyn-weithwyr y ffatri, athrawon, ac eraill dan arweiniad Cyfarwyddwr a Chynhyrchydd y sioe, Euros Lewis. Bu'r grwp yn cyfarfod drwy'r haf yn wythnosol yn Nhafarn Dyffryn Aeron i geisio canfod y gwir resymau am benderfyniad cwmni Dairygold i gau ffatri bacio caws Dyffryn Aeron. Mae canlyniadau'r ymchwil hwn yn dangos pethau erchyll am y modd mae cwmniau rhyngwladol yn gallu anwybyddu llywodraethau cenedlaethaol, rheolau'r Undeb Ewropeaidd, cynghorau sir, a hawliau gweithwyr.

Y gwir amdani yw mai carreg sarn oedd Felin-fach mewn proses ehangach gan y cwmni o resymoli. Roedd angen Felin-fach arnyn nhw er mwyn medru cyfiawnhau diswyddo gweithwyr yn Mitchelstown, Iwerddon. Yr Irish Examiner er enghraifft: Dairygold has closed its Horlicks farm and dairies with production transferring to Aeron Valley, ac erthygl arall o bapur yn Iwerddon ble mae un o reolwyr y cwmni yn dadlau nad yw Mitchelstown bellach yn ddewis real gan bod y gwaith yn gallu cael ei wneud yn rhatach o lawer yn Nyffryn Aeron.

Mae'r sioe Nos Iau yn cynnwys cyfweliadau ffilmiwyd dros y penwythnos gyda chyn-weithwyr Dairygold yn Michelstown. Tref Dairygold oedd hon mewn gwirionedd, a phan ddechreuwyd diswyddo gweithwyr yno yn ôl RTE ...the town faces 'meltdown' http://www.rte.ie/news/2004/0820/dairygold.html

Wedi i Dairygold lwyddo i gyflawni yr hyn roedden nhw eisiau ei gyflawni - diswyddo gweithwyr yn Iwerddon, aed ati'n syth wedyn i gau Felin-fach a symud peiriannau newydd dalwyd amdanyn nhw ag Arian Amcan 1 i Swydd Stafford, gan sathru ar reolau Ewrop.

I goroni'r cyfan chwaraeodd y Cynulliad ran allweddol yn yr holl broses - yn anfwriadol - drwy gyfrannu at grantiau i Dairygold i brynu peiriannau newydd yn Felinfach a hwyluso'r holl broses. Mae Carwyn Jones yn cael ei feirniadu'n llym yn y Sioe fel person wnaeth fethu sylweddoli beth oedd yn digwydd, ac mewn gwirionedd, fel person oedd ddim yn poeni rhyw lawer 'chwaith.

Mae'r sioe yn Felin-fach Nos Iau yn hollbwysig: "Dyw'r Stori Ddim ar Ben" yw'r geiriau wrth droed y poster. Mae geiriau Arundhati Roy yn arbennig o berthnasol yn hyn o beth. Yr Ymerodraeth erbyn hyn yw cwmnioedd rhyngwladol hollbwerus:

Dylai ein strategaeth fod - nid yn unig i ymladd Ymerodraeth wyneb yn wyneb ond i warchae arni. Ei hamddifadu o ocsigen. Ei chywilyddio. Ei gwawdio. Gyda'n celf, ein cerddoriaeth, ein llên, ein styfnigwrydd, ein llawenydd, ein hathrylith, ein hymroddiad di-ildio - a'n gallu i adrodd ein storïau ein hunain. Storïau sy'n wahanol i'r rhai y cyflyrwyd ni'n feddyliol i'w credu.

Fe fydd y chwyldro corfforaethol yn dymchwel os gwrthodwn ni brynu yr hyn maen nhw'n ei werthu - eu syniadau nhw, eu fersiwn nhw o hanes, eu rhyfeloedd nhw, eu harfau nhw, eu syniad nhw fod y cyfan yn anorfod.

Mae pobl Dyffryn Aeron yn dal i anadlu, yn dal i adrodd eu straeon, yn dal i wrthod yr uniongrededd hollbresennol sy'n cael ei gorfodi arnyn nhw o bob tu, yn dal i fod yn styfnig a llawen, er gwaethaf pob ymgais i'w dallu a'u tagu.

Dwy res o seddi sydd ar ôl ar gyfer y sioe - mynnwch nhw!

[Nanog]

Ie, beth ddiawl sy 'mlaen da'r cynulliad. Heb fod ymhell i ffwrdd, yng Nghastellnewydd Emlyn, mae'r cwmni Dansco Dairy Products sydd wedi cael grantiau hael iawn 6 ffigwr yn ol y son mewn trwbwl. Mae 'da fi ffrind sy'n gweithio i'r cwmni ac wythnos diwethaf, cafwyd cyfarfod i drafod sefyllfa truenis y cwmni. Maen't yn colli cyflenwyr hy ffermwyr oherwydd eu bod ddim wedi bod yn talu'r ffermwyr am laeth. Y rheswm am hyn yw eu bod wedi bod yn cymeryd arian allan o'r cwmni i ariannu prosiectau eraill sydd gan y grwp. Oes hawl ganddynt wneud hyn wedi derbyn grantiau cyhoeddus? Mae'r modd y mae'r perchnogion yn rhedeg yr hufenfa yn wirioneddol chwerthinllyd meddai fy ffrind - heblaw am fod y sefyllfa mor ddifrifol. Ond i goroni'r cyfan, dyma i chi linc sy'n rhoi rhywfaint o hanes y bobl 'ma o'r dwyrain canol mae'r cynulliad wedi bod yn ariannu. Solarus sydd berchen Dansco nawr, wedi ail enwi'r cwmni Hebatco gyda Mr Suliman dal wrth y llyw!

http://www.arabnews.com/?page=1&section ... ry=Kingdom

Y tu ol i hyn i gyd, mae stori cannoedd o bobl gorllewin Cymru sy'n gweithio i'r cwmni naill ai'n uniongyrchol neu fel arall.

[Jac Glan-y-gors]

Maen't yn colli cyflenwyr hy ffermwyr oherwydd eu bod ddim wedi bod yn talu'r ffermwyr am laeth. Y rheswm am hyn yw eu bod wedi bod yn cymeryd arian allan o'r cwmni i ariannu prosiectau eraill sydd gan y grwp. Oes hawl ganddynt wneud hyn wedi derbyn grantiau cyhoeddus?

Mae grym economaidd cwmniau mawr rhyngwladol yn golygu eu bod yn medru gweithredu uwchlaw a thu hwnt i'r gyfraith. Sut all Cynulliad heb rym gwirioneddol (a llai byth o asgwrn cefn) herio Cwmni fel Dairygold.

Dyw'r £600,000 o grant gafodd y cwmni yn ddim byd i Dairygold oedd a throsiant o €950 miliwn yn 2005. Bargyfreithwyr drud - Llysoedd Apel - faint fyddai cost herio Dairygold i'r Cynulliad - a does dim sicrwydd y bydden nhw'n ennill.

O ran Dansco mae'n sefyllfa debyg mae'n siwr. Yr un diwydiant sy'n cael ei wasgu, er bod Carwyn Jones yn gwadu unrhyw gysylltiad rhwng argyfwng y diwydiant llaeth a chau ffatri Dairygold.

[Jac Glan-y-gors]

http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_5 ... 365708.stm

(Cymraeg)

http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/mid/5364048.stm

(Saesneg)

[Nanog]

http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_6 ... 214748.stm


Braf gweld fod rhywun wedi ynchwilio mewn i hwn. Doedd Carwyn Jones ddim ar gael yn ol bod tebyg i ymateb i'r stori.


Diweddarwyd: Dydd Iau, 7 Rhagfyr 2006, 07:07 GMT

Perchennog ffatri: £250m o dwyll

Mohamed Ali Soliman yw perchennog y ffatri gaws
Mae perchennog ffatri gaws Dansco yng Nghastell Newydd Emlyn wedi ei ddedfrydu i garchar yn ei absenoldeb yn Kuwait am droseddau'n ymwneud â thwyll o filiynau o bunnoedd.

Cafodd Mohamed Ali Soliman ei ddedfrydu flwyddyn cyn i'r cwmni dderbyn grant o £1.6 miliwn, hanner y swm hwnnw oddi wrth Llywodraeth y Cynulliad.

Dywedodd Llywodraeth y Cynulliad eu bod yn "fodlon hyd yn hyn fod Dansco wedi cwrdd â holl amodau'r grant."

Yn ddiweddar, mae Dansco, sy'n cyflogi 132 yng Nghastell Newydd Emlyn, wedi dweud fod problemau llif arian ond eu bod yn hyderus y byddai modd eu datrys.

Yn 2002 cafodd y cwmni ei brynu gan Hebatco International General Trading a phennaeth y cwmni oedd Eifftiwr o'r enw Mohamed Ali Soliman.

Dywedodd cyfreithwyr yn y Dwyrain Canol wrth raglen faterion cyfoes BBC Cymru Manylu fod cwmni arall o'r enw Hebatco Trading and Contracting Company wedi gweithredu o bencadlys yn Kuwait.

Roedd tystiolaeth fod cannoedd o gyfranddalwyr yn Kuwait yn anfodlon ar sut yr oedd y cwmni wedi buddsoddi eu harian.

Roedd un ffynhonnell yn awgrymu fod cyfranddalwyr ar draws y Gwlff wedi ceisio ffurfio mudiad er mwyn hawlio miliynau o ddoleri yn ôl oddi wrth gwmni Hebatco a'i bennaeth Mr Soliman.

'Twyll o £250m'

Dywedodd awdurdodau Kuwait fod gan Mr Soliman 35 dedfryd a'u bod yn dal i geisio ei arestio.

Ond gan nad oes cytundeb estraddodi rhwng Prydain a Kuwait mae'r dasg honno'n un anodd.

Credir fod cyfanswm y twyll yn agos at £250 miliwn.

Bu'r dedfrydau yn 2002 - yr un flwyddyn ag yr oedd cwmni Mr Soliman yn prynu ffatri Dansco.

Mae Mr Soliman yn byw yn Llundain ond methodd cynhyrchwyr y rhaglen â chael ei ymateb er iddyn nhw gysylltu ag e sawl tro.

Colledion

Yn ôl cyfrifon diweddaraf Dansco fe wnaeth y cwmni golledion o £1.3 miliwn.

Ddiwedd yr haf eleni dechreuodd rhai ffermwyr oedd yn cyflenwi llaeth i Dansco gwyno eu bod nhw'n derbyn taliadau hwyr.

Mae dros 30 o ffermwyr wedi penderfynu peidio â chyflenwi mwy o laeth i'r cwmni, gan honni fod miloedd o bunnau'n ddyledus iddyn nhw.

Dywedodd cwmni Dansco mai problemau llif arian oedd yn gyfrifol am hyn ond bod y sefyllfa yn llawer mwy iach.

Mae mwy na 100 o ffermwyr eraill sy wedi dewis parhau i gyflenwi llaeth i'r cwmni wedi ffurfio cwmni cydweithredol er mwyn diogelu eu buddiannau.

Arian cyhoeddus

Yn 2003, flwyddyn wedi i Hebatco International brynu'r ffatri, cafodd Dansco grant o £1.6 miliwn i ddatblygu'r safle.

Daeth hanner yr arian o'r Undeb Ewropeaidd a'r gweddill o Lywodraeth y Cynulliad.

Dywedodd Llywodraeth y Cynulliad fod "yr holl ymholiadau ariannol a thechnegol priodol wedi eu cynnal" wrth roi'r grant a bod y fenter wedi ei monitro i wneud yn si#373;r bod yr arian yn cael ei wario'n unol â'r cais.

"Mae Llywodraeth y Cynulliad yn fodlon hyd yn hyn fod Dansco wedi cwrdd â holl amodau'r grant," meddai.

"Mae swyddogion mewn cyswllt â'r cwmni a ffermwyr sy'n ei gyflenwi. Mae'n bwysig fod y cwmni'n parhau, ac yn creu buddiannau i fusnesau a'r gymuned leol."

[Darth Sgonsan]

Credir fod cyfanswm y twyll yn agos at £250 miliwn.

dim £250 o filoedd oedd y twyll glywish i ar Manylu?
ma £250 miliwn o dwyll yn swnio fatha pai-yn-y-sgai

[Darth Sgonsan]

Credir fod cyfanswm y twyll yn agos at £250 miliwn.

dim £250 o filoedd oedd y twyll glywish i ar Manylu?
ma £250 miliwn o dwyll yn swnio fatha pai-yn-y-sgai

ymddiheuriadau, newy weld y sdori ar wefan BBC. ma' twyllo a dwyn £250miliwn yn anhygoel - fel udwyd, be' sy waeth ydi fod Carwyn a'r Cynulliad yn gwbod dim am hyn

[Nanog]

Os wnei di Googlo enw'r cwmniau mae na lot o wybodaeth yn mynd 'nol sawl blwyddyn. Google groups rwy'n siarad amdano.

[Jac Glan-y-gors]

Eto mae'r gymuned yn Nyffryn Aeron yn ymateb i newyddion trychinebus - cau ffatri gaws Aeron Valley Cheese ddiwedd y mis. Llwyddodd sioe Drwg yn y Caws i roi pwysau ar Carwyn Jones i erlyn Dairygold. Y nod nawr yw ceisio creu trafodaeth bositif am ddyfodol y diwydiant llaeth a phrosesu llaeth yng Nghanol Ceredigion.

DWY FFATRI, UN GYMUNED

Cyfarfod Agored i drafod... CAU’R FFATRI GAWS, SEGURDOD SAFLE FFATRI DAIRYGOLD, DYFODOL FFERMWYR LLAETH, CEREDIGION

Nos Fawrth, Mawrth 20, Theatr Felin-fach, 8.00 o’r gloch

Cynrychiolwyr...

AERON VALLEY CHEESE - yr FUW a’r NFU - LLYWODRAETH Y CYNULLIAD - FIRST MILK - LLAETH CYMREIG - CYNGOR SIR CEREDIGION + ELIN JONES A.C – ac YMGYNGHORWYR LLAETH ANNIBYNNOL

Dan arweiniad...
DYLAN IORWERTH

[Cacamwri]

Sut aeth hwn neithiwr te?