Bygythiad arall i sylfaen ariannol ‘Y Byd’

[Wyn Hobson]

Yn ôl adroddiad yn rhifyn 24 Ionawr 2008 o ‘Golwg’, mae cwmni Trinity Mirror, perchennog nifer fawr o bapurau newydd ledled Gwledydd Prydain, yn ystyried gwneud cais am arian sydd wedi ei addo, o dan gytundeb ‘Cymru’n Un’ y Glymblaid lywodraethol ym Mae Caerdydd, ar gyfer cyhoeddi papur dyddiol yn Gymraeg.

Yn ôl yr adroddiad, pe bai Rhodri Glyn Thomas, Gweinidog Diwylliant Llywodraeth y Cynulliad, yn penderfynu cynnig nawdd ariannol cyhoeddus ar gyfer papur newydd o’r fath, byddai’n rhaid i’r arian hwnnw fod yn agored i dendr o dan ddeddfau cystadleuaeth yr Undeb Ewropeaidd.

O ystyried maint yr adnoddau argraffu a dosbarthu sydd gan Trinity Mirror yng Nghymru, anodd iawn fuasai i gwmni Dyddiol Cyf., perchnogion papur newydd arfaethedig ‘Y Byd’, dendro’n llwyddiannus yn eu herbyn am yr arian.

Ac mae yna sawl rheswm dros bryderu ynglŷn â sefyllfa lle byddai Trinity Mirror yn berchen ar yr unig bapur newydd dyddiol Cymraeg.

Y cwmni hwn sydd eisoes yn berchen ar dri o’r pedwar prif bapur newydd Cymreig o ran cylchrediad — y ‘South Wales Echo’, y ‘Western Mail’ a’r ‘Daily Post’— heb sôn am y papurau lleol yng Nghymru sydd hefyd yn rhan o’u stabl. Nid yw’n beth iach fod un cwmni’n rheoli cyfran mor helaeth o’r papurau dyddiol sy’n trafod materion Cymreig.

Ar ben hynny, rhaid cofio tarddiad Trinity Mirror: ffrwyth cyfuniad ydyw rhwng cwmni Trinity plc a chwmni Mirror Group Newspapers, perchnogion y ‘Daily Mirror’.

Mae cefnogaeth draddodiadol y papur hwnnw i’r Blaid Lafur yn hysbys. Yng Nghymru, yn dilyn methiant y Blaid Lafur i ennill mwyafrif clir yn yr etholiad cyntaf i’r Cynulliad ym 1999, ac yn wyneb twf sylweddol y gefnogaeth gyhoeddus i Blaid Cymru a gafwyd yn yr etholiad hwnnw, sefydlodd Trinity Mirror bapur newydd y ‘Welsh Mirror’, a aeth ati i ymosod yn rheolaidd ar genedlaetholdeb Cymreig ac ar garedigion yr iaith Gymraeg.

Yr oedd cynnwys a thôn y propaganda mor eithafol ar brydiau fel bod y ‘Welsh Daily Mirror’ (fel yr ailenwyd y papur maes o law) wedi dod yn gryn embaras i rai aelodau blaenllaw o’r Blaid Lafur yng Nghymru erbyn etholiad 2003 i’r Cynulliad. Yn dilyn llwyddiant cymharol Llafur, a’r gwanhau a gafwyd yn sefyllfa etholiadol Plaid Cymru, yn yr etholiad hwnnw, prysurwyd i gau’r ‘Welsh Daily Mirror’ i lawr fel endid ar wahân.

Bellach, yn sgîl etholiad 2007, cafwyd clymblaid rhwng Llafur a Phlaid Cymru. Yn naturiol, felly, nid yw atgyfodi’r ‘Welsh Daily Mirror’ ar y gorwel. Ond pa ffordd well o sicrhau na fyddai papur dyddiol Cymraeg yn gallu dod yn llwyfan annibynnol i farn genedlaetholgar ac i ymgyrchoedd dros y Gymraeg — dau o brif gas bethau cyfran sylweddol o aelodaeth Plaid Lafur Cymru — na sicrhau bod y papur yn ddiogel dan bawen corfforaeth sy’n gyfeillgar tuag at y blaid honno?

Mae’n bosibl, mewn gwirionedd, mai strategaeth glyfrach sydd ar waith. Yn ôl yr adroddiad yn ‘Golwg’, y rheswm pam y mae Trinity Mirror eisoes wedi “cysylltu gyda Llywodraeth y Cynulliad” yw eu bod “yn anhapus wrth weld yr holl arian yn cael ei roi ar blât i’r ‘Byd’”.

Sy’n awgrymu’r posibilrwydd y gallai Trinity Mirror wneud cais am gyfran yn unig o’r arian cyhoeddus, er mwyn creu’r argraff o hyrwyddo cystadlu agored ym maes newyddiaduraeth Gymreig. Ond effaith rhannu’r nawdd cyhoeddus yn y fath fodd fuasai ei gwneud yr un mor amhosibl i’r ‘Byd’ fod yn ariannol hyfyw â phe bai Trinity Mirror yn cael y cyfan.

Dyna roi’r farwol, felly, i’r nod o gychwyn papur newydd dyddiol Cymraeg annibynnol. Hoffwn awgrymu y buasai hynny’n fêl ar fysedd Plaid Lafur Cymru.

[vaughan.roderick]

Ceisio amddiffyn eu hincwm hysbysebu mae Trinity Mirror dybiwn i. Mae cynllun ariannol Dyddiol cyf. yn dibynnu'n helaeth ar incwm o hysbysebion gan gyrff cyhoeddus, incwm sydd ar hyn o bryd yn llifo i goffrau TM. Mae'n bosib dadlau wrth gwrs y byddai cytundeb rhwng TM a Dyddiol cyf. i gydweithio ar werthu hysbysebion yn llesol i'r ddwy ochor.

Cyn belled a mae'r "Welsh Mirror" yn y cwestiwn mae TM yn gwmni bur rhyfedd gyda'i is-gwmniau'n gweithio'n annibynnol i'w gilydd. Ag eithrio rhannu ambell i lun does na fawr o gydweithio, er engraifft, rhwng Media Wales yng Nghaerdydd a'r Daily Post yn y gogledd. Mae na hyd oed llai o fynd a dod rhwng papurau "rhanbarthol" Trinity a phapurau "cenedlaethol" MGN. Dw i ddim yn amau am eiliad nad oedd na gymhellion gwleidyddol yn ogystal a masnachol y tu ol i'r "Welsh Mirror" ond roedd rheiny'n deillio o reolwyr MGN yn hytrach na'r grwp ehangach. Er gwybodaeth roedd y drwgdeimlad rhwng pobol y "Western Mail" yn Thomson House a staff y "Welsh Mirror" ym Mhentwyn yn sbort cyson i ni'r tystion!

[Rhys Llwyd]

Fe fyddai Trinity Mirror yn fodlon rhedeg papur dyddiol Cymraeg ar golled jest er mwyn cadw monopoli yn y farchnad. Mi fydde nhw yn defnyddio elw rhyfeddol eu cyhoeddiadau eraill (cylchgronau Porn gan fwya) er mwyn gwneud hyn a gwarchod, fel a nodwyd, eu pres hysbysebu. Mi fydde hi, wrth gwrs, yn sgandal wleidyddol o'r radd flaenaf petai Rhodri Glyn Thomas yn rhoi arian cyhoeddus i Trinity Mirror cyn Dyddiol Cyf. Ni allaf i ragweld sut y gallasai Rhodri Glyn ddringo allan o'r twll yna petai i roi yr arian i Trinity Mirror.

[GT]

Mi fydde nhw yn defnyddio elw rhyfeddol eu cyhoeddiadau eraill (cylchgronau Porn gan fwya) er mwyn gwneud hyn a gwarchod, fel a nodwyd, eu pres hysbysebu.

Am gwahanol resymau 'dwi'n casau'r grwp arbennig yma. Ond fedra i ddim yn fy myw weld pwynt 'sgwennu celwydd noeth amdanynt. 'Dydi Trinity Mirror ddim yn grwp sy'n cyhoeddi cylchgronau Porn gan fwya. Mae dweud y math yma o gelwydd yn waeth na'r hyn yr oedd y Welsh Mirror yn ei wneud pan oedd ar ei waethaf. A dweud y gwir mae'n warthus. Gweler isod brif gyhoeddiadau Trinity Mirror.

Faint sy'n gylchgrawn pornograffaidd?

Barking & Dagenham Yellow Advertiser
Bexley Mercury
Birmingham Post / Birmingham Mail / Sunday Mercury /
Bracknell News
Brent & Wembley Leader
Colne Valley Chronicle
Coventry Evening Telegraph
Chester Chronicle
Croydon Post
The Daily Mirror / The Sunday Mirror
Daily Record / Sunday Mail
Dover Express
Ealing Gazette
Ealing Informer
Ealing Leader
Enfield Advertiser
Enfield Gazette
Evening Chronicle
Evening Gazette
Fulham & Hammersmith Chronicle
The Glaswegian
Haringey Advertiser
Harrow & Wembley Observer
Harrow Informer
Harrow Leader
Havering Yellow Advertiser
Highdown Books
Holme Valley Express
Hounslow Borough Chronicle
Hounslow, Chiswick & Whitton Informer
Huddersfield District Chronicle
Huddersfield Examiner
Ilford & Redbridge Yellow Advertiser
Kensington & Chelsea Informer
Lewisham & Grenwich Mercury
Liverpool Daily Post
Liverpool Echo
Loughborough Echo
Mitcham, Morden & Wimbledon Post
Neath Guardian
Newcastle Herald and Post
The Journal
Paisley Daily Express
The People
The Press
Racing Post
Reading Chronicle
Slough Express
South London Press South Wales Echo
Staines Informer
Staines Leader
Streatham, Clapham & Wews Norwood Post
Sunday Sun
Surrey Herald
Surrey Mirror Advertiser
Sutton & Epsom Post
Uxbridge & Hillingdon Leader
Uxbridge Gazette
Walton & Weybridge Informer
Western Mail
The Wharf
Trinity Mirror Scotland


Airdrie and Coatbridge Advertiser
Ayrshire Post
Blairgowrie Advertiser
Dumfries and Galloway Standard
East Kilbride News
Galloway News
Hamilton Advertiser
Irvine Herald
Kilmarnock Standard
Paisley Daily Express
Perthshire Advertiser
Reformer
Stirling Observer
Strathearn Herald
The Lennox
West Lothian Courier
Wishaw Press

[Dafydd Iwanynyglaw]

Ebe Rhys:

Mi fydde hi, wrth gwrs, yn sgandal wleidyddol o'r radd flaenaf petai Rhodri Glyn Thomas yn rhoi arian cyhoeddus i Trinity Mirror cyn Dyddiol Cyf.

Byddai - ond bydd hi hefyd yn sgandal wleidyddol, ac yn erbyn rheolau Cymorth Gwladol (State Aid) i'r Cynulliad roi lwmp mawr o arian i gwmni preifat heb broses cywir a chyfreithlon. O dan reolau Ewrob, nid oes gan unrhyw lywodraeth yr hawl i roi cymorth ariannol i unrhyw gwmni preifat heb broses agored a theg. Tydi'r ffaith mai Pobol Nad Ydym Yn Ei Hoffi(TM) sydd wedi gwneud y pwynt amlwg hwn (ac am resymau llai na theg eu hunain) ddim yn newid y ffaith sylfaenol hon.

I fi, nid hwn yw'r prif fygythiad i'r Byd - y bygythiad yw (a) does na'm digon o hysbys yn y Gymraeg i fynd o gwmpas, (b) does na'm digon yn digwydd, i fod yn onest, i haeddu papur newydd arall, ac (c) mae llai a llai o bobol yn prynu papurau newydd.

Mewn byd perffaith (y byd hwnnw lle mae'r cyhoeddwyr Cymraeg yn defnyddio "print on demand" ar gyfer bob llyfr a record, lle mae rhywun yn ddigon mentrus i redeg siop lyfrau annibynnol lle rhoddir y Gymraeg a'r Saesneg ochr yn ochr ar y silff, a lle mae'r "Siopau Cymraeg" yn ymuno i greu lle ar y we cydweithredol i gystadlu efo Gwales), fe fydd Golwg yn lansio gwefan newyddion ddyddiol.

Ceisiais weithio'r dywediad "dan y lach" i mewn i'r post, mewn clod i Vaughan, ond methais.

[Huw T]

Am gwahanol resymau 'dwi'n casau'r grwp arbennig yma. Ond fedra i ddim yn fy myw weld pwynt 'sgwennu celwydd noeth amdanynt. 'Dydi Trinity Mirror ddim yn grwp sy'n cyhoeddi cylchgronau Porn gan fwya. Mae dweud y math yma o gelwydd yn waeth na'r hyn yr oedd y Welsh Mirror yn ei wneud pan oedd ar ei waethaf. A dweud y gwir mae'n warthus. Gweler isod brif gyhoeddiadau Trinity Mirror.

Faint sy'n gylchgrawn pornograffaidd?

Wel, a bod yn berffaith onest, dwi ddim yn hoffi golwg y Bexley Mercury

Newyddion gwael i'r Byd yn sicr. Dwi ddim yn gweld unrhyw reswm 'cyfalafol' yn erbyn beth mae Trinity Mirror yn ei wneud. Os oes na arian cyhoeddus ar gael, ac os yw ei lefelau incwm dan fygythiad, yna weden i fod Trinity Mirror yn berffaith rydd i wneud hyn. Does dim oblygiad ar y Cynulliad i roi arian am ddim i'r Byd. Wedi dweud hynny (gan gydnabod nad ydw i'n gwybod yn union o dan ba dermau y bydd yr arian yma'n cael eu ryddhau) byddwn i'n dyfalu nad yw pethau cyn ddued i'r Byd a hynny wedi'r cyfan, gan y gallan nhw dal ddadlau eu bod nhw'n gwmni Cymraeg, wedi ei sefydlu mewn ardal economaidd dlawd o Gymru etc etc.

Ar y llaw arall, petai Trinity Mirror yn parhau ar y cwrs hwn, ac yn ennill y tendr, yna fe fydde nhw yn gorfod cynhyrchu papur newydd dyddiol Cymraeg - papur y bydde nhw'n barod o bosibl i'w redeg ar golled i ddiogelu incwm hysbysebion. Ok, mae'n debygol na fyddai slant y papur yn un mor genedlaetholgar ac un y Byd, ond ar ddiwedd y dydd, fe dal gyda ni papur dyddiol yn y Gymraeg, heb ddim o'r pryderon ariannol a fyddai'n gwynebu'r Byd. Mission accomplished ddweden i.

[Garnet Bowen]

Mi fydde hi, wrth gwrs, yn sgandal wleidyddol o'r radd flaenaf petai Rhodri Glyn Thomas yn rhoi arian cyhoeddus i Trinity Mirror cyn Dyddiol Cyf.

Fyddai hi? Pam felly? Am fod Dyddiol Cyf yn griw o Gymry Cymraeg "da" a bod Trinity Mirror yn gwmni cyflalafol estron?

Dwi'n credu y byddai'n sgandal petai'r Cynulliad yn rhoi arian i Dyddiol Cyf os oes ansicrwydd ynglyn a'u cynllun busnes. Un cyfle fydd 'na i sefydlu papur dyddiol Cymraeg i'r genhedlaeth hon. Byddai sefydlu papur, ac yna ei wylio yn mynd i'r wal ymhen blwyddyn neu ddwy yn drychineb anferth i'r Gymry Gymraeg. Ac mae gen i ofn gwirioneddol mai dyna sydd yn ein disgwyl ni.
Dwi ddim yn amau y byddai Dyddiol Cyf yn cynhyrchu papur sydd fwy at fy nant i na Trinity Mirror. A dwi'n siwr bod Rhodri Glyn Thomas yn teimlo yr un fath. Ond petai Trinity Mirror yn gallu dangos fod ganddyn nhw gynllun busnes sydd yn gwarantu dyfodol hir-dymor y papur dyddiol, yna fe fyddai'n rhaid i'r gweinidog feddwl yn galed cyn gwrthod ei cais.
Mantais Trinity Mirror yw ei bod nhw'n gallu manteisio ar adnoddau sydd yn bodoli yn barod, rhywbeth sydd yn cryfhau ei cais yn syth. Yn bersonol, dwi'n credu mai cangymeriad mawr Dyddiol oedd penderfynnu bod Y Byd yn gorfod bod yn fenter gydweithredol. Mae nhw wedi cau y drws ar fuddsoddiad allanol o'r cychwyn cyntaf un, ac efallai mai dyma fydd yn rhoi'r farwol i'r Byd yn y pen draw.
Yn bersonol, dwi ddim yn credu y bydd Trinity Mirror yn gwneud cais. Fe fyddai ganddyn nhw fantais anferth wrth geisio am y grant, ond mae 'na berygl y byddai backlash oddi wrth y Cymry Cymraeg sydd yn gefnogol i'r Byd yn golygu prinder darllenwyr. Dwi'n credu mai warning shot yw hon - ffordd o ddweud wrth y Cynulliad am beidio a lleihau eu hincwm hysbysebu.
Beth bynnag ddigwyddith i'r Byd, dwi ddim yn credu bod Dyddiol wedi gwastraffu eu hamser. Gwaith Dyddiol Cyf sydd wedi sicrhau bod y pwnc ar yr agenda wleidyddol, a nhw sy'n gyfrifol am sicrhau bod grant ar gael. Felly beth bynnag ddigwyddith i'w cais nhw, y nhw sy'n haeddu'r clod am wneud papur dyddiol Cymraeg yn realiti.

[Rhys Llwyd]

Dwi'n dallt dy bwynt di. Yn bersonol ni fuasai papur dyddiol Cymraeg sy'n rhan o gorporation mawr Prydeinig (Rhyngwladol?) yn fy nenu i, maen debyg y buasw ni yn ei brynnu diwrnod neu ddau yr wythnos ond ni fuasai yna apel i ymrwymo i fuddsoddi mewn tanysgrifiad parhaol heb son am fuddsoddi ymhellach fel sydd yna gyda Dyddiol Cyf. I ryw raddau fedrai ddallt sut y byddai model Trinity Mirror a mwy o sylfaen ariannol nag un Dyddiol Cyf. ond wedyn be di pwynt cael sylfaen ariannol os ydy enaid y peth wedi ei golli?

[Rhys]

Dwi'n dallt dy bwynt di. Yn bersonol ni fuasai papur dyddiol Cymraeg sy'n rhan o gorporation mawr Prydeinig (Rhyngwladol?) yn fy nenu i

Allwn ni fforddio bod mor worthy? Petai o ddim yn Trinity Mirror a'i fod yn bapur o safon, wela i ddim pam na ddylen ni rhoi yr un cefnogaeth iddo. Yn amlwg mewn byd delfrydol byddai'r wasg Gymraeg (a Chymreig) yn berchen i gwmni o Gymru, ond ni ddim yn byw mewn un.

[Mr Gasyth]

Dwi'n dallt dy bwynt di. Yn bersonol ni fuasai papur dyddiol Cymraeg sy'n rhan o gorporation mawr Prydeinig (Rhyngwladol?) yn fy nenu i

Allwn ni fforddio bod mor worthy? Petai o ddim yn Trinity Mirror a'i fod yn bapur o safon, wela i ddim pam na ddylen ni rhoi yr un cefnogaeth iddo. Yn amlwg mewn byd delfrydol byddai'r wasg Gymraeg (a Chymreig) yn berchen i gwmni o Gymru, ond ni ddim yn byw mewn un.

Cytuno. Pa bwrpad papur dyddiol cymraeg efo enaid, sy'n byw ond am flwyddyn?