Cwm Cynon: Hen Gapel dan Beryg

[Swnen]

Ond, os oes cyfle i drosglwyddo hen gapeli i berchnogaeth cymunedol yna dylid ymdrechu i wneud hynny.

Cytuno'n llwyr â ti os oes posib ond...lot fawr o'r trefi/pentrefi mawr yn y pen yma lle mae capeli yn/wedi cau achos bod cymaint ohonyn nhw yn yr un ardal ( a mond llond het yn mynychu a.y.b.) hefyd yn frith o adeiladau cymunedol/ neuaddau yn cystadlu yn erbyn ei gilydd. Fel dydis di mond os oes cyfle gwirioneddol i wneud dylid gwneud hynny neu'r unig beth ti'n neud ydi gosod maen newydd ar yddfe'r un bobl.

Wedi deud hynny mae yna engraifft wych o lle mae hyn wedi gweithio yn Brithdir ger Dolgelle. Mi oedd sôn am gau'r capel a'r bobl lleol ddim am golli eu treftadaeth/etifeddiaeth yn llwyr felly fe aed ati i edrych ar y posibiliadau. Daeth yn amlwg bod ddirfawr angen meithrinfa yn yr ardal a Bob yw d'ewythr ganed meithrinfa gymunedol Seren Fach. ( Bosib nad oedd o cweit mor hawdd â hynny - mi fuon nhw wrthi am flynyddoedd yn paratoi ceisiadau grant ac ati cyn medru dechre ar ail-wneud yr adeilad, penodi staff, marchnata'r gwasanaeth a.y.b).

Beth bynnag yn yr achos yma mae pawb yn hapus - gwasanaeth gwerthfawr iawn yn cael ei gynnig mewn hen gapel a fyddai fel arall mae'n debyg wedi ei werthu i does wybod pwy i greu ty annedd.

[aberdarren]

Y mae un o gapeli Cymraeg hynaf cwm Cynon dan beryg gan ddatblygwyr preifat. Fel pob capel yng Nghymru mae capel Nebo yn Hirwaun, Aberdâr, mewn cyflwr gwael, ond er i’r adeilad rhestredig dderbyn cynigion am grantiau enfawr gan fudiadau megis y loteri y mae ymddiriedolaeth y capel yn gwrthod eu derbyn.

Nid yw'r Capeli wedi ei werthu eto.

Dyma'r brochure ar gyfer Capel Nebo, Hirwaun; a lluniau o'r Capel ar wefan lleol.

[Mr Gasyth]

Mae'n drist clywed am rai yn cael eu dymchwel, fel yn Coedpoeth gan fod pob capel yn adeilad hanesyddol i ryw raddau, boed o'n 'listed' gan Cadw neu beidio.

Os nad oes defnydd cymunedol iddynt, gwell gen i eu gweld yn cael eu troi'n garfrefi na chael eu dymchwel.

[Rhys Llwyd]

Fel Cristion o argyhoeddiad dwi'n meddwl mae'r ystyriaeth bwysicaf yw dyfodol yr eglwys (eglwys=cymuned o bobl) nid dyfodol y capel (capel=adeilad brics a mortar). Er mod i'n deall cystal a neb beth yw arwyddocad hanesyddol, diwylliannol a phensaerneol y Capeli Fictorianaidd maen anheb disgwyl i'r Eglwys (y bobl) gymryd gofal o ddyfodol y capel (adeilad) oherwydd yn y rhan fwyaf o achosion mae o les i'r eglwys (y bobl) wrthu y capel (adeilad) er lles dyfodol yr eglwys (pobl).

Os am 'gynnal' a 'chadw' y capel yna dwi'n meddwl dylai hi fod yn gyfrifoldeb ar y gymuned ehangach a'r trethdalwyr ac y dylai yr eglwys gael eu rhyddhau o'r baich o gynal adeilad er mwyn dychwelyd at eu priod waith o gynal tystiolaeth ac y gwir plaen amdani yw y byddai neuadd bwrpasol gymunedol lot gwell i'r dystiolaeth na hen horwth o adeilad fictorianaidd.