Hwn yn hir - Ond werth ei ddarllen os ydych o ddifri:
Mae’r New Internationalist wedi cyhoeddi rhai camau rhwydd y gall pobl gymryd i helpu i daclo ‘global warming’ a lleihau CO2 emissions.
Mi wna i dreial eu cyfieithu er eich bydd:
Dechrau Rhwydd.
Rhan 1
1. Amlwg. Trowch goleuadau i ffwrdd pan yn gadael ystafell, a throwch rheiddiaduron i ffwrdd mewn ystafelloedd nad sy’n cael eu defnyddio.
2. Coginiwch gyda’r caeadau ar y sospenni, a defnyddiwch osodiadau economi. Os ferwch chi’r dwr sydd ei angen i wneud diodydd twym yn unig (yn lle rhoi mwy na beth sydd ei angen yn y tegell) byddwch wedi arbed digon mewn wythnos i oleio’ch cartref am ddiwrnod cyfan.
3. Gosodwch eich peiriannau golchi dillad a llestri ar 40ºC yn lle 60ºC – bydd hyn yn defnyddio trydydd yn llai o drydan. Defnyddiwch lein ddillad ac nid ‘tymbyl dreier’.
4. Trowch y thermostat i lawr – bydd hyd yn oed 1ºC yn llai yn gallu arbed 10% ar eich bil gwres. Mae cadw eich ffrij mond 1ºC yn gynhesach yn arbed 50kg o nwyon niweidiol y flwyddyn.
5. Trowch eich teledu, stereo, DVD ayb i ffwrdd yn y prif bwynt pwer. Mae defnyddio’r ‘remote’ neu eu cadw nhw ar ‘standby’ yn defnyddio rhwng 10% a 60% yn fwy o egni.
Gwnewch Ymdrech.
Rhan 2
6. Siopwch yn lleol, a bwytewch mwy o blanhigion. Mae ffermio anifeiliaid dwys yn cynhyrchu mwy o methane. Eidon yw’r gwaethaf – mae cynhyrchu 1kg o eidon yn cynhyrchu ½ kg o methane (methane yn gydracdd a 10kg o CO2. Prynnwch cynnyrch organig lleol lle’r yn bosib.
7. Newidiwch eich bylbs golau am rai arbed egni ‘Compact Fluorescent’ – mae bylbiau CF yn defnyddio 1/5 y trydan ac yn para deg gwaith yn hyrrach ac yn arbed hanner tunnel o CO2 yn ei fodolaeth.
8. Cerddwch, defnyddiwch y beic, trafnidiaeth gyhoeddus neu rhannu lifftiau lle’r yn bosib. Torrwch i lawr ar eich deunydd o awyrennau. Os defnyddio car gofalwch amdano – gwnewch yn siwr fod digon o aer yn y teiars – bydd hyn yn arbed hyd tunnell o nwyau niweidiol y flwyddyn.
9. Newidiwch i gael eich trydan o gwmniau sy’n defnyddio egni adnewyddol bydd yn torri eich llygredd CO2 hyd at 1.42 tunnell y flwyddyn. Nid yw’n fawr drytach chwaith. Ond torrwch eich defnydd o drydan hefyd gan nad oes digon o egni adnewyddol yn cael ei greu ar y foment i gwrdd a’r galw.
10. Rhaid lleuhau ar y defnydd o bapur – defnyddiwch apur wedi ei ailgylchu. Prynnwch bren o gwmniau sy’n ei gael o fforestydd cynaladwy. Prynnwch bethau gyda’r lleiaf o ‘packaging’.
Cam YmhellachRhan 3
11. Plannwch goed newydd, a gofalwch amdanyn nhw.
12. Cynnyddwch yr insiwleiddio yn ich to ac o amgylch y ffenestri a thanc dwr. Rhowch ffoil alwminiwm tu ol i’ch rheiddiaduron (ochr ‘mwll’ wrth y wal).
13. Trosglwyddwch unrhyw fuddsoddiadau sydd ganddoch o gwmniau tannwydd ffosil i gwmniau tannwydd adnewyddol, neu gwmniau sydd a chanllawiau moesol. Defnyddiwch eich hawliau fel cyfranddaliadwyr a mynychwch y cyfarfodydd blynyddol a gosod cynnigion neu bleidleisio o blaid cynnigion sy’n mynnu lleihau llygredd.
14. Boicotiwch gynnyrch cwmniau megis ExxonMobil (Esso) sydd yn fwriadol rwystro unrhyw ymdrech i newid i ynni adnewyddol.
15. Byddwch yn wleidyddol! Rhowch bwysau ar eich cynrychiolwyr etholedig i bleidleisio am gynnigion sy’n galw am leihau llygredd. Gweithredwch mewn protestiadau.
Byddwch o ddifriRhan 4
16. Defnyddiwch ‘double glazing’ ar eich ffenestri.
17. Prynnwch y cynnyrch sy’n arbed y mwyaf o egni. Mae ffrij sy’n ‘energy efficient’ yn defnyddio llai na hanner pwer hen fodel.
18. Solar: Prynnwch gynhesydd dwr solar; panelu solar.
19. Os oes ganndoch wres canolog ac mae’n costio gormod i gael solar, adewyddwch eich hen foiler gyda ‘condenser boiler’. Mae’r rhain yn troi 85% o dannwydd i wres o’i gymharu a 65% gyda teip cyffredin.
20. Os oes rhaid cael car mynnwch y math gwyrddaf. Bydd ceir tannwydd hydrogen gyda ‘zero emissio’ ar y farchnad cyn hir. Mae sawl math ‘hybrid electric/petrol’ ar gael nawr (Toyota Prius, Honda Insight).
Am fwy o wybodaith trafnidiaeth ymwelwch a:
http://www.chooseclimate.org/flying
http://www.greencars.comhttp://www.fueleconomy.govhttp://www.cleancarcampaign.org
Energy Efficiency Advice Centres: 0800 512 012
The UK Energy Saving Trust am grantiau:
http://www.est.org.uk
Energy Efficiency Installers: 0845 727 7200
Mae Friends of the Earth yn rhoi cyngor am egni glan
http://www.foe.uk/campaigns/climate
Unit Energy yw’r gorau: 0845 610 1401, neu
http://www.unit-e.co.uk
Ac mae gan Greenpeace Juice: 0800 316 2610
A llu o rai eraill bydda i’n postio wedyn.
Petai pob un ohonom yma yn ymrwymo i ychydig o'r rhain byddwn yn gwneud gwahaniaeth.