'Secterianism' yn yr Alban

[S.W.]

Sori dwim yn gwbod be di 'Secterianism' yn Gymraeg.

Wnaeth unrhyw un wylio'r rhaglen Panorama nos Sul diwethaf am 'Secterianism' yn yr Alban a'r helyntion rhwng Celtic a Rangers?

Oeddwn i'n meddwl ei fod yn rhaglen difyr iawn, ac yn frawychus dros ben. Os/pan gaiff Gogledd Iwerddon ei annibyniaeth/uno a'r Weriniaeth ayyb dwi'n meddwl bydd y trafferthion yma yn cynyddu yn yr Alban wrth i rhai Brotestaniaid sydd am barhau i fyw ym Mhrydain symud drosodd i'r Alban.

Pythefnos yn nol roedd Celtic yn chwarae Rangers tra roeddwn i yn ucheldiroedd yr Alban yn ymweld a teulu'r Cariad. Nes i fynd lawr i wylio'r gem hefo'i chefnder a'i ewythr mewn Clwb Cefnogwyr Rangers a roedd y caneuon roedd rhai eu canu yn afiach - dydw i ddim yn unllygeidiog a does gen i ddim amheuaeth bod caneuon afiach hefyd yn cael eu canu mewn clybiau Celtic hefyd. Doeddwn i methu peidio meddwl os oedd hwn yn gem yn erbyn tim o Affirca neu rhywbeth bydde llawer mwy o gwyno.

[Madrwyddygryf]

Mae'r tensiwn yn wael rhwng y ddwy ochr. Ond mae'r ymladd rhwng Celtic ac Rangers dim ond yn 'symptom' o beth sydd yn digwydd ar raddfa fwy yng ngorllewin Alban.

Dwi'n meddwl mae'r broblem wedi dod ar ol i fewnfudwyr o Iwerddon wedi dod i weithio yn yr Alban, ond yn anffodus wedi dod a'u casineb gyda nhw.

[huwwaters]

Credaf ei fod i'w wneud efo'r ffaith mai Gwyddelod yn symud i Alban dobarth gweithiol anwybodus ydi gwraidd y broblem, fel chi'n gweld rwan mewn rhai dinasoedd. Y dosbarth gweithiol yn ymosodol ar y mewnfudwyr oherwydd eu bod wedi "dygud eu swyddi" a dyle nhw ddim bod yma. Hwne siwr wnaeth ddigwydd i gychwyn efo, a mae'r casineb wedi parhau.

[Mici]

Mae'n broblem mor uffernol hefyd oherwydd y segurdod sydd gan gyfran uchel o gefnogwyr dosbarth gweithiol Rangers a Celtic. Unig beth sydd i edrych ymlaen i ydi i fynd yn ffwcd ar y wicend a cicio'r cachu allan oi gilydd.

Dydi hi ddim am wella chwaith mae hyn yn amlwg o sylwadau Murray cadeirydd Rangers a oedd yn ceisio cyfiawnhau gweithredoedd ei fans afiach.

[S.W.]

Credaf ei fod i'w wneud efo'r ffaith mai Gwyddelod yn symud i Alban dobarth gweithiol anwybodus ydi gwraidd y broblem, fel chi'n gweld rwan mewn rhai dinasoedd. Y dosbarth gweithiol yn ymosodol ar y mewnfudwyr oherwydd eu bod wedi "dygud eu swyddi" a dyle nhw ddim bod yma. Hwne siwr wnaeth ddigwydd i gychwyn efo, a mae'r casineb wedi parhau.

Mae'r sefyllfa yn llawer mwy cymhelth nag Gwyddelod yn dod i fewn i'r Alban ac yn cael eu beio am ddwyn swyddi fel rydym yn ei gael yng ngweddill Prydain yn erbyn Gwyddelod a cenedlau eraill. Mae'r ffrae yn lot mwy iw wneud a Catholigiaeth/Protestaniaeth nag Gwyddelod yn erbyn Albanwyr neu 'Brydeinwyr'. Mae'r rhaniadau crefyddol hanesyddol rhwng Catholigion a Protestaniaid (dwi ddim yn siwr o union hanes y ffraeo rhwng y ddau - cyn belled dwi yn y cwestiwn mae'r 2 yn honi i fod yn Gristnogion a dyna ddylai fod yn bwysig iddynt) sydd iw weld yng Ngogledd Iwerddon heddiw yr un mor amlwg yng Ngorllewin yr Alban.

Dwi wedi clywed digon o pobl yn galw eu gilydd yn "Fenians" - sydd er yn golygu Gweriniaethwr Gwyddelig yn Iwerddon (y 2 rhan) yn cael ei ddefnyddio ar gyfer Catholigion yn unig yn yr Alban, a Huns neu 'Proddie Scum' sef beth mae rhai yn galw Protestaniaid . Ond dydw i heb glywed neb yn dweud unrhyw beth am berson am fod yn Wyddel.

Mae'r 'Cenedlaethodeb' sydd bellach yn rhan o'r peth gyda Rangers/Protestaniaid yn dueddol o fod ar ochr Prydain, a cadw Gogledd Iwerddon yn rhan o'r Deyrnas Unedig a Celtic/Catholgion yn cefnogi'r Werniaeth ac uno Iwerddon yn ddatblygiad o'r ffraeo hanesyddol hwn.

Cofiwch hefyd bod llawer o'r Protestaniad gwreiddiol a gafodd eu rhoi yng Ngogledd Iwerddon yn yr 1600au (dwin meddwl) yn hannu o'r Alban e.e. teulu Ian Paisley o Paisley ayyb felly mae cysylltiad hanesyddol rhwng rhai o'r Alban a'r Teyrngarwyr yng Ngogledd Iwerddon.

Dwi'n rhagweld hwn yn dal cenedlaetholdeb yn nol yn yr Alban wrth i'r Alban efallai symud ymlaen tuag at dorri'n rhydd oddi wrth Prydain.

[dave drych]

Hefyd mae lot iawn o gefnogwyr y 2 tîm Glasgow yn croesi'r dwr o Gogledd Iwerddon pob Penwythnos i wylio'u tîm, ac yn dod a'i gwleidyddiaeth efo nhw.

Yn ôl ffrind sy'n cefnogi Rangers, mae 'ne gychod arwahan i'r gefnogwyr ar amseroedd gwahanol sy'n gadael o Belfast i Glasgow. Mae nhw hyd yn oed yn fwy llym ar ôl gemau cos mae pawb di bod yn yfed.

Dwi'n meddwl mae problem sy'n bodoli heddiw efo'r pêl-droed yn fwy i ymwneud efo sefyllfa Gogledd Iwerddon.