Rol 'Gwas cigydd' McGuiness ar Ddydd Sul gwaedlyd.

[Boris]

Beth fyddai dy agwedd tuag at aelod o'r Paras yn gwrthod ateb cwestiynnau? Gwahanol iawn fe dybiwn.

Yr un peth. Pam wyt ti'n cymryd y byddwn i'n rhoi hawliau sifil i aelod un fyddin ac nid i aelod byddin arall?

Felly fe fyddet yn fodlon cachu ar ben y teuluoedd hynny sydd, 30 blynedd yn ddiweddarach yn gofyn am atebion er mwyn cael rhoi pen ar y mater.

Mae na wersi i Ogledd Iwerddon o Dde Affrica â'r angen i wynebu'r gwir, gwersi sy'n amlwg heb ei dysgu gan M McG nac ychwaith Nic Dafis.

[Boris]

Fyddai'r fyddin Brydeinig wedi herwgipio, arteithio ac yna llofruddio Jean McConville, mam i ddeg er enghraifft?

Wyt ti wedi clywed am internment? Wyt ti wedi clywed am y cannoedd o Gatholigion a garcharwyd ac a arteithwyd gan fyddin Prydain heb unrhyw achos heblaw eu bod yn Gatholigion? Ac wrth gwrs yr 14 o bobl ddi-niwed a laddwyd ar 'Bloody Sunday' gan dy arwyr di-fai, gwynach na gwyn di.

Arwynebol iawn Aled, sylwi fod ti wedi methu ateb pwynt Pogon.

Os oes yna eilyn addoli 'arwyr' fan hyn dwi'n credu mai ti sydd wrthi.

Ydi o'n berthnasol fod y Paras dan yr argraff fod na saethu tuag atynt?

Beth yw pwrpas yr Ymchwiliad?

Os mae cael at y gwir yw'r pwrpas yna mae gofyn i M McG am ei symudiadau + symudiadau yr IRA yn ystod y diwrnod hwnnw yn rhesymol. Os yw M McG yn gwrthod ateb yna mae hynny yn ddadlennol.

Ac Aled, ti di gofyn y cwestiwn ddim yn golygu dy fod yn sarhau cof y rhai hynny a laddwyd - dadl plentynaidd yw awgrymu hynny. Wedi'r cyfan, mae'r gan 'Sunday, Bloody Sunday' yn gri o'r galon gan Wyddel wrth ymateb i ddigwyddiad arall erchyll yn hanes ei wlad, ond fel y dywed Bono cyn canu y gan yma'n fyw "This song is not a rebel song". Does dim rhaid bod yn gefnogol i'r paras i ofyn y cwestiwn - beth ddigwyddodd?

[Boris]

Gwnaeth Mihangel son am 'ryfel' yr IRA.

Pa ryfel. Y rhyfel yn erbyn bod yn fastards llwyr a fydd yn llosgi mewn uffern am byth?

Wel, maen nhw wedi colli'r brwydr 'na yn barod.

Cofia Jean McConville.

Pogon, os wyt ti am gario mlan am McConville, druan, beth am i fi gadw weud, Cofia 100,000 Dresden, cofia miliynnau...Irac, Sierra Leon, Affganistan, India, Pakistan, Bangladesh, Aotearoa, Awstralia, Ariannin...

Neu, i gadw at y pwnc falle dylen i weud,

Cofia:
Bernard McGuigan
Gerard V Donaghy
Hugh P Gilmore
John F Duddy
James McKinney
James J Wray
John P Young
Kevin McElhinney
Michael G Kelly
Michael M McDaid
Patrick J Doherty
William A McKinney
William N Nash
John Johnston
(http://www.bloodysundaytrust.org/eduevents.htm)

Dwi'n credu fod hyn yn mynd a ni'n nol i edefyn yr Urdd Oren. Pogon a Cardi - nol i'r pwynt os gwelwch yn dda!

[Chris Castle]

Falle wir, ond os y bu i'r IRA danio ar y fyddin a chreu ymdeimlad o fod dan ymosodiad onid yw hynny yn berthnasol i'r ymchwiliad?

ydy, ond gwelais pobl yn anghifio be digwyddodd i'r pobl cyffredin heddychlon.

Defnyddio Paras mewn sefyllfa fel hyn oedd y camgymeriad. Paratoi i mynd i mewn i lle ac yn ei goresgynnu a wedyn ei amddifyn trwy dulliau tra treisiol yw hyfforddiant Paras.

[Boris]

Falle wir, ond os y bu i'r IRA danio ar y fyddin a chreu ymdeimlad o fod dan ymosodiad onid yw hynny yn berthnasol i'r ymchwiliad?

ydy, ond gwelais pobl yn anghifio be digwyddodd i'r pobl cyffredin heddychlon.

Defnyddio Paras mewn sefyllfa fel hyn oedd y camgymeriad. Paratoi i mynd i mewn i lle ac yn ei goresgynnu a wedyn ei amddifyn trwy dulliau tra treisiol yw hyfforddiant Paras.

Diolch Chris. Dwi'n sicr ddim yn anghofio, mae digwyddiad o'r fath yn haeddu bod yn detun ymchwiliad llawn. Dwi hefyd yn cytuno fod anfon y Paras i mewn wedi bod yn gam hurt a gwirion - pam wnaethpwyd hyn?

Fe fu'n rhaid i Edawrd Heath, y Prif Weinidog ar y pryd ateb cwestiynnau Saville tua deunaw mis yn ôl - a perfformiad digon gwan a gafwyd ganddo. Sylwer fodd bynnag iddo ateb y cwestiynnau - yn wahanol i M McG. Dyna ddylai fod yn sawl i'r drafodaeth yma.

[Chris Castle]

Cofia rwpeth arall. Os mae McGuinness yn ateb y cwestiynnau bydd pawb yn gwbod Lle mae aelodau/caefnogwyr yr IRA ar y dydd mewn cwestiwn yn byw.

Mae Paras yn aros yn di-enw.

[Boris]

Cofia rwpeth arall. Os mae McGuinness yn ateb y cwestiynnau bydd pawb yn gwbod Lle mae aelodau/caefnogwyr yr IRA ar y dydd mewn cwestiwn yn byw.

Mae Paras yn aros yn di-enw.

Pam? Dwi ddim yn bychannu, dwi jyst ddim yn deall y pwynt yma. Fyddi di cystal ac ehangu?

[Cardi Bach]

Cofia rwpeth arall. Os mae McGuinness yn ateb y cwestiynnau bydd pawb yn gwbod Lle mae aelodau/caefnogwyr yr IRA ar y dydd mewn cwestiwn yn byw.

Mae Paras yn aros yn di-enw.

Pwynt da Chris.

Mae'r Paras yn cael aros yn anonimys drwy'r holl ymchwiliad. yr unig beth mae McGuinness yn gwrthod ddweud yw lle y cuddiodd e holl arfau'r IRA yn Derry tra'n 'second-in-command' (nid arweinydd, fel yr honnodd Pogon ynghynt).

Byddai datgelu hyn yn datgelu enwau conffidants iddo, ac yn bradychu eu ffydd.

Dyw gwybod lle cuddiwyd yr arfau yn ychwanegu dim at ymchwiliad Saville beth bynnag. Does dim cyfraniad adeiladol i'r peth, ac mae'r holl beth yn tynni oddi ar pam y bu i 14 person diniwed gael ei lladd mewn rali heddychlon.

[Boris]

Dyw gwybod lle cuddiwyd yr arfau yn ychwanegu dim at ymchwiliad Saville beth bynnag. Does dim cyfraniad adeiladol i'r peth, ac mae'r holl beth yn tynni oddi ar pam y bu i 14 person diniwed gael ei lladd mewn rali heddychlon.

Mater o farn

[Mr Gasyth]

Sail yr ymchwiliad ydi pam y bu i'r Paras saethu'n farw 14 o bobl ddi-niwed, heb yr un arf rhynddynt, nifer ohonyn nhw wedi'w cornelu a methu symyd i unlle, nid yn garej pwy oedd gynne'r IRA y dydd hwnnw.
Hyd yn oed, hyd yn oed petai rywyn wedi saethu at y milwyr (a mewn rhyfel, dyma'r drefn ynte?), nid y rhai a fu farw wnaeth, felly pam gaethon nhw ei saethu? Dyne'r unig gwestiwn sydd.

Yntau, os profir i McGuinnes saethu gynta, ydi hynny'n cyfiawnhau unrhyw Gatholig di-arfog o fewn golwg, gan gynnwys plant?