Theatr Arad Coch - perfformiad Susnag yn Llangefni

[m.c.macrall]

Dwi'n dod o deulu sy'n falch iawn o'n Cymreictod ond dwi'n yn prynnu dim ond miwsig Cymraeg, ond yn gwylio S4C a ond yn gwylio sioeau Cymraeg. Dwi ddigon clyfar i ddallt pethau yn y ddwy iaith ac yn dewis gwneud pethe yn y ddwy iaith yne, a dwi'n siwr dy fod ti hefyd! Dwi hefyd yn poeni am yr iaith ond does dim frwydr iw hennill ble mae cwmni yn deiws dangos un sioe yn Saesneg yn Llangefni. Pe bai ond mor hawdd a hynny bydde Cymru'n le lot gwell i fyw ynddo!

Ti'n iawn, nid fydd hwn ei hyn yn hoelen arch y Gymraeg, ond dyna'r pwynt de, does fawr ddim un digwyddiad unigol yn gyfrifol am dirywiad y Gymraeg, mae o fel dominos. Penderfyniadau bach dyddiol sydd yn gwanhau'r iaith, dyna yw cymdeithaseg iaith. Ond buasai cael y ddrama yn Gymraeg yn ddylanwad adeiladol yn lle negyddol.

Ti'n son fod modd i ni ddewis neud pethau trwy'r Gymraeg neu Saesneg. Digon gwir. Ond wrth i fwy a fwy o bethau ar gael trwy'r Saesneg mae'n annatod fod ein hunaniaeth ni fel siaradwyr Cymraeg yn cael ei dadwreiddio. Cyn ti'n gwybod mae'r Gymraeg yn ail iaith, neu ddim yn iaith o gwbwl. Dyna pam mae'r Gymraeg yn iaith lleiafrifol. Mae'r broses yma wedi bod ar waith ers canrifoedd ac yn parhau. Bron yn anweledig. Difaterwch sydd yn caniatau hyn i ddigwydd.

Felly mae'n hanfodol mewn ardaloedd Cymraeg a Saesneg fod pethau fel hyn yn cael ei gynnig yn Gymraeg ac ia weithiau yn Gymraeg yn unig. Does ddim llawer o pwynt cael dewis o bopeth yn y ddwy iaith. Saesneg fydd yn ennill. Os yw'r Gymraeg am goroesi mae rhaid iddo allu cynnig profiadau tu allan i be sydd yn bosib trwy Saesneg.

Felly mae penderfyniad Awdurdod Addysg i ofyn i Theatr Arad Coch i perfformio yn Susnag ac Susnag yn unig yn un rhyfedd.

[Gwenci Ddrwg]

Newydd darllen y bwnc i gyd. Dwi'n cytuno- mae ieithoedd leiaf yn ddarfod yn araf trwy digwyddiadau dyddiol, nid trwy gyhoeddiadau enfawr o rhan gwleidyddwyr. Gan wahardd y Gymraeg yn swyddogol canrifoedd yn ôl wnaeth y Saeson dim byd, roedd y Gymraeg yn dal byw, ond ar y llaw arall gan gyflwyno yn raddol dylanwadau Saesneg ac addysg Saesneg mae nhw di cyflawni be ffaelon nhw i neud yn y gorffennol. Ddigwyddodd yr yn beth yn yr Alban- mae'r siaradwyr eu hun yn eithaf parod i ladd eu iaith, weithiau ar hap.

[Lorn]

Diolch am y wers hanes sydyn Gwenci ond dio ddim wir yn berthnasol i'r stori yma mewn gwirionedd o be dwi'n ei weld. Y ffaith ydy neith Arad Goch yn cynnal sioe Saesneg eu hiaith yn Llangefni neu unrhyw le arall ddim byth arwain at ddirwyiad unrhyw iaith, boed yn Gymraeg neu unrhyw iaith arall. Y gwir yn syml ydy byddai effaith yr un sioe yma mewn rhywle fel Llangefni yn llai nag 0.000001%o effaith bywyd yn gyffredinol i bobl y dre - nerth y we, cyfrifiaduron, radio, cerddoriaeth, chwaraeon, gwleidyddiaeth ayyb, mae nhw i gyd yn cael lot mwy o effaith nag cwmni sy'n neud mwyafrif helaeth o'i chynhyrchiadau drwy gyfrwng y Gymraeg mewn tref ble mae dal nifer sylweddol o gyfleoedd naturiol i fyw bywyd drwy gyfrwng y Gymraeg o ddydd i ddydd.

O be dwi'n weld byrdwn dadl MC Macrall ydy na ddylai fod unrhyw bethau Saesneg yn Llangefni. Wel os felly gwell byddai troi dy ymdrechoedd tuag at y pethau dwi wedi eu rhestru isod a pentwr enfawr o bethau pwysig am amwys eraill sy'n taro bywydau pobl Llangefni o ddydd i ddydd.

Petai Arad Goch ond yn gwneud sioeau Saesneg, neu petai hyd yn oed canran sylweddol o sioeau a gefnogir gan Gyngor Ynys Mon yn gorfod bod yn Saesneg bydde pwynt i'r ddadl. Ond, nid dyna'r pwynt. Triwch chi gael rhywfath o blackout o stwff Saesneg yn Llangefni methu byddwch chi oherwydd yn syml mae Cymry Cymraeg y dre fel bron pob Cymro Cymraeg balch arall yn o bryd iw gilydd yn mwynhau celfyddydau a diwylliant cyfrwng Saesneg. Sa'n well gen i'n bersonol gefnogi awdures o Gymru sy'n neud stwff yn Gymraeg ond adeg yma di dewis neud stwff yn Saesneg na bod arian Cyngor Ynys Mon wedi'w wario ar ddod a drama wedi ei sgwennu gan rhywun oddi ffwrdd.

[Gwenci Ddrwg]

Oce falle nid eghraifft uffernol o dda oedd o, digon teg, ond ro'n i jest eisiau neud pwynt. Gormod o amser rhydd tybiwn.

[m.c.macrall]

O be dwi'n weld byrdwn dadl MC Macrall ydy na ddylai fod unrhyw bethau Saesneg yn Llangefni. Wel os felly gwell byddai troi dy ymdrechoedd tuag at y pethau dwi wedi eu rhestru isod a pentwr enfawr o bethau pwysig am amwys eraill sy'n taro bywydau pobl Llangefni o ddydd i ddydd.

Pam oes rhaid i Flaenoraethu pethau Gymraeg fod yn gyfystur a rhwystro pethau Susnag ?

Petai Arad Goch ond yn gwneud sioeau Saesneg, neu petai hyd yn oed canran sylweddol o sioeau a gefnogir gan Gyngor Ynys Mon yn gorfod bod yn Saesneg bydde pwynt i'r ddadl. Ond, nid dyna'r pwynt.

Ia , dyna union y pwynt, roedd y sioe i gael yn Gymraeg ond mynwyd ei neud yn Susnag, ni gynnigiwyd un noson Gymraeg ac un Susneg. Dwi'n cytuno efo ti am ddylanwad teledu y we ayyb. Ond faint o ddramau sydd yn dod i Langefni ? Roedd yn cyfel da y gynnig rhywbeth gwahannol byw yn y Gymraeg. Buasai yn gallu cael effaith hir dymor gadarnhaol os buasai'r ddrama yn gadael digon o argraff.

[Lorn]

O ran dy bwynt cynta di, nid dadlau dros blaenoriaethu pethau Cymraeg wyt ti! Sbia ar deitl yr edefyn i gychwyn - ymosod ar y ffaith bod drama cyfrwng Saesneg (neu Susnag fel ti'n ei alw o) yn meiddio dod i Langefni. Wel sori, does dim problem mewn cael stwff Saesneg i Langefni. Dio ddim fel petai Langefni yn ddifeithwch i gyfloedd Cymraeg, mae'n bell o fod.

O ran dy ail bwynt. Na dim dyna'r pwynt o gwbl. Does gen i'm syniad faint o sioeau Cymraeg sy'n dod i Langefni ond dwi wedi gweld hysbysebion yn y gorffenol agos am sioeau Cymraeg yno. 1 sioe Saesneg ydy hon, nid polisi o mond gwahodd sioeau Saesneg. A fel ddudis i, sa'n well gen i gefnogi cwmni Cymraeg sy'n neud ambell i sioe Saesneg a sy'n comisiynu awdures Cymraeg i neud gwaith nag rhoi eu arian i'r llu o gwmniau o Loegr sy'n trio neud yr un peth a derbyn arian cyhoeddus Cymru.

[Seonaidh/Sioni]

Tybed fod Lorn ac M.C.Macrall yn cefnogi mudiadau gwleidyddol gwahanol?

[m.c.macrall]

O ran dy bwynt cynta di, nid dadlau dros blaenoriaethu pethau Cymraeg wyt ti! Sbia ar deitl yr edefyn i gychwyn - ymosod ar y ffaith bod drama cyfrwng Saesneg (neu Susnag fel ti'n ei alw o) yn meiddio dod i Langefni. Wel sori, does dim problem mewn cael stwff Saesneg i Langefni. Dio ddim fel petai Langefni yn ddifeithwch i gyfloedd Cymraeg, mae'n bell o fod.

Ia Susnag, a Susnag yn unig dyna'r pwynt. Nid oedd dweis cael un Cymraeg. Buasai cynnig dwy noson yn y ddwy iaith wedi bod yn dderbyniol.

Ond pam ? Mae pawb yn cael addysg cyfrwng Cymraeg ( raddau) yn y dre be di'r bwynt cynnig o'n Saesneg (fel ti'n dweud). Cyfla da i enill pobl drosodd ail iaith ayyb. Mewn gwirionedd mae profiadau cyfrwng Cymraeg fel yma'n brin.

Yn sylfaenol mae na for o bethau Susnag i ddewis ohonno. Mewn gwirionedd does ddim modd ei osgoi. Ond trwy cynnig mwy o bethau Cymraeg mae modd cynnig dwyieithrwydd ymarferol a chynnal y Gymraeg.

Efalle na Education First yw'r Mudiad buasai Lorn yn ei gefnogi. Mudiad o Sir Gar o'r 80au (dwi'n meddwl) oedd yn brwydro yn erbyn addysg cyfrwng Cymraeg.

[Lorn]

O ran dy bwynt cynta di, nid dadlau dros blaenoriaethu pethau Cymraeg wyt ti! Sbia ar deitl yr edefyn i gychwyn - ymosod ar y ffaith bod drama cyfrwng Saesneg (neu Susnag fel ti'n ei alw o) yn meiddio dod i Langefni. Wel sori, does dim problem mewn cael stwff Saesneg i Langefni. Dio ddim fel petai Langefni yn ddifeithwch i gyfloedd Cymraeg, mae'n bell o fod.

Ia Susnag, a Susnag yn unig dyna'r pwynt. Nid oedd dweis cael un Cymraeg. Buasai cynnig dwy noson yn y ddwy iaith wedi bod yn dderbyniol.

Ond pam ? Mae pawb yn cael addysg cyfrwng Cymraeg ( raddau) yn y dre be di'r bwynt cynnig o'n Saesneg (fel ti'n dweud). Cyfla da i enill pobl drosodd ail iaith ayyb. Mewn gwirionedd mae profiadau cyfrwng Cymraeg fel yma'n brin.

Yn sylfaenol mae na for o bethau Susnag i ddewis ohonno. Mewn gwirionedd does ddim modd ei osgoi. Ond trwy cynnig mwy o bethau Cymraeg mae modd cynnig dwyieithrwydd ymarferol a chynnal y Gymraeg.

Efalle na Education First yw'r Mudiad buasai Lorn yn ei gefnogi. Mudiad o Sir Gar o'r 80au (dwi'n meddwl) oedd yn brwydro yn erbyn addysg cyfrwng Cymraeg.

Ti'n siarad lol wan MC Macrall. Dwi'n gwbod yn iawn pwy oedd Education First diolch yn fawr iawn i ti, a gallai ddweud a fy llaw ar fy nghalon na fyddwn i byth yn agos at eu cefnogi nhw. Blydi hell, son am desperate!

Does dim cymhariaeth o gwbl mewn peidio dadlau bod cwmni Cymraeg o Gymru sy'n meiddio cynnal sioe 'Susnag' mewn rhyw fodd yn warth mewn ardal fel Llangefni a dadlau yn erbyn pethau Cymraeg eu iaith. Yn wahanol i ti dwi ddim yn rhoi'r bai yn sgwar wrth ddrws 'Susnag' am wendidau'r Iaith Gymraeg. Mae lot mwy tu ol i sefyllfa'r iaith nag cyfleoedd i neud stwff 'Susnag', boed hynny yn Langefni, Aberystwyth neu Chasnewydd nag meiddio cynnal sioe o'r fath. O ddefnyddio dy resymeg gwallus di bydd angen i ti wahardd sianeli teledu 'Susnag', gorsafodd radios 'Susnag', y we, cerddoriaeth a popeth arall. Wan cyn neud hynny bydd angen i ti gael gwared o'r ddwy bont sy'n cysylltu Ynys Mon a'r tir mawr a gwahardd unrhyw drafnidiaeth rhag gadael yr ynys. Oherwydd yn syml, gosoda di'r iaith Gymraeg yn erbyn yr iaith 'Susnag' ym mywydau pobl gyffredin a mae arnai ofn y Gymraeg fydd yn colli a bydd Cymry Cymraeg da yn troi eu cefnau ar Langefni, ac ar fywyd Cymraeg. Wedi'r cwbwl yli ar Gymry Cymraeg ar draws Cymru, dan ni'n ry llwfr fel cenedl i ddefnyddio gwasanaethau Cymraeg.

Wyt ti mod yn ymweld a gwefanau Cymraeg llu? Mond yn gwarando ar gerddoriaeth Cymraeg? Mond yn edrych ar S4C? Mond yn gwrando ar Radio Cymru ac ambell raglen ar Champion? Wyt ti mond yn darllen stwff Cymraeg? Dan ni'n ddigon lwcus i allu mwynhau stwff yn y ddwy iaith. Does gen i ddim problem a hynny o gwbl, deud gwir, dwi'n ymfalchio yn hynny. Os tisio gweld diffyg cyfleoedd go iawn i neud stwff Cymraeg yn dy fywyd dydd i ddydd tyrd allan o dy 'comfort zone' (wps, dywediad 'Susnag') a cer i rannau eraill o Gymru ble does gen ti bron dim cyfleoedd o gwbl.

[m.c.macrall]

Nei di ddarllen be dwi wedi sgwennu cyn mynd dros ben llestri. O ni ddim yn wirioneddol feddwl dy fod yn aelod o Education First,

Pam fod cynnal pethau yn Gymraeg yn cael ei weld fel wbath gwrth "Saesneg", neu yn erbyn dwyieithrwydd ? Tria ddallt.

Mi gwnaf fy mhwynt eto yn defnyddio fy rhesymeg "gwallus"; sef does dim prinder o stwff mlaen yn Susnag nac oes ? Pam felly ond cynnig y ddrama yn Seasneg yn unig mewn aradal Cymraeg ei hiaith ac ysgol Cymraeg ei hiaith? Dwi hefyd yn edrych / darllen / gwrando ar pethau yn Susnag weithiau, ond yn flanghellu'n hyn wedyn sti. Byddaf hyd yn oed yn defnyddio ieithoedd eraill hefyd weithiau, fydd rhaid feddwl am gosb arall am hynny fydd ?

Ti'n cwyno fod ddim llawer o gyfleuoedd i ddefnyddio'r Gymraeg mewn rhannau eraill o Gymru ond yn ymosod arnaf am ferniadu fod cyfle o'r fath wedi cael ei golli yn Llangefni. Rhesymeg Gwallus ?

A gallaf dy sicerhau di does ddim "comfort zone" nunlla yng Nghymru lle mae dyfodol y Gymraeg yn y cwestiwn. Dyna'r pwynt.