Globeleiddio a'r chwith

[Garnet Bowen]

Yn dilyn o drafodaeth Irac/WMDs, mi wnaeth Sioni Size y pwynt canlynol

Globaleiddio teg - ffantasi a pharadocs.
Mae'r cwmniau mawr wastad am stwffio y rhai bach o wledydd tlawd - sbia ar be sy'n digwydd i dyfwyr reis, tyfwyr siwgr, tyfwyr bob dim y thu allan i ewrop, UDA ac Awstralia. Yr hyn sy'n ei wneud o'n waeth yw fod y polisiau yn sicrhau eu bod yn cael eu chwalu, megis y sybsidis.
Mae'r system yn drewi. Ond nid condemnio'r system wyt ti, dim ond gobeithio y byddan nhw'n bahafio'u hunain yn y diwedd.
O mae hi'n edrych mor wych ar ddyfodol Irac.

Ond oes 'na ddewis arall? Oes posib datgymalu'r economi fyd eang? Sut? Yda ni'n medru troi'r cloc yn ei ol, i oes lle oedda ni i gyd yn bwyta dim byd ond lobsgows, yn gwisgo brethyn Cymreig ac yn canu alawon gwerin i ddiddanu ein hunain?

Wrth gwrs, tydw i ddim yn credu fod 'na. I mi, yr her ydi sicrhau fod yr economi fyd-eang yn cael ei rheoli er lles pawb, a nid dim ond y gorllewin; fod iechyd, addysg a materion cymdeithasol yn cael eu rhoi ar yr agenda; a bod yr amgylchedd yn cael ei warchod. Ydi hyn yn ffantasi llwyr?

[jimkillock]

Angen dechrau efo diffyniad globaleiddio.

Mewn un ystyr, mae globaleiddio wdi bodoli ers byth. Mewn ystyr arall, mae Imperialaeth rhonc y 17C-19C, efo cynnyrch siwgwr, coffi, sbeis, bananas ayyb yn cael eu cynhyrchu gan gaethweision yn ffurf o 'globaleiddio', ac felly yn dangos y problemau lle mae grym un ochor yn fwy nag un arall.

Dim ond cystadlu yn marchnad y byd oedd y gwledydd Affricanaidd wedi'r cwbl, dan rheolau clir a deealltadwy. Eu dewis nhw oedd gwerthu eu brodorion.

Mae gan globaleiddio yn yr ystyr presenno:

Ochor Un - Etifeddiaeth
etifeddiaeth y sustem cynhyrchu Imperialaidd ac wedi hynny etifeddiaeth y cam-reoli o dat-goloneiddio, ac ymatebau i hynny yn gynnwys Comiwnyddiaeth (efo cymorth ariannol-Imperialaidd o Rwsia neu Tseina) a Gwladyddiaeth Milwrol (efo cymorth ariannol a milwrol Gorllewin)

Roedd y sustem yma wedi ei anelu yn fy marn i at ddarparu'r cynnyrch darparwyd yn gynt dan y drefn Imperialaidd am brisiau tebyg gan yr un cwmnïau. Roedd angen osgoi problem afel beth diwgyddodd efo cotwm; ar yr un pryd, i'r gwledydd annibynol roedd angen sefydlogrwydd ariannol a milwrol, ac felly marchnad, ai Comiwnyddol neu Gorllewinol.

Mae'r gorllewin, efo'r pres, wedi cyfyngu mynediad at eu marchnadau ac wedi hybu gor-gynhyrchu (er enghraifft coffi) sy'n cadw y balans yn ofadwy o un ochrog.

Mae'r sustem dyled, er bod yn canlyniad cam-reoli mwy na dim byd arall, wedi hybu'r problem hefyd.

Ar ochor y gorllewin, mae etifeddiaeth da mewn cyflafal, mynediad at adnoddau tramor, a cyflafal deallusol. Mae hyn yn holl-bwysig efo prosiectau newydd cyflafiaeth fel cyfrifiaduron, meddalwedd, technoleg nano a Bywydydd GM.

Ochor Dwy - Newid y Rheolau
Mae'r gorllewin ar hyn o bryd yn gweld bod hi'n bosib i'r economïau eraill bod yn fwy ac ac fwy cynhyrchol, ac felly yn ceisio ehangu eu rheolaeth drwy berchnogaeth (mynediad ein cyflafal i farchnadoedd newydd) a pherchnogaeth cyflafaeth deallusol (patentau ar enyynau ayyb)


Y Trydydd Ochor - Prinder a Gor-ddefnydd Adnoddau
Mae'n ffaith bod adnoddau'r byd yn cael eu defnyddio er mwyn y gorllewin a'n safon bywyd. Mae'n ffaith hefyd nad yw'r rheolau yn mynd i newid faint ohonynt sydd ar gael.

Ac dyma lle mae globaleiddio yn dechrau bod yn beryglus. Yn ei ystyr presennol, dwi'n gweld cais i ymestyn ein dylanwad ar batrymau economaidd byd-eang, ac ar yr un pryd gad i'r wyledydd tlotach sîar fwy. Cacan mwy, sleis mwy, ond ni sy'n dewis y rysait a biau'r cyllell.

Mae'r model yma yn llawn problemau.

Ond mae angen balans gwell, yn gyntaf, os dan ni am daclo problemau adnoddau sy'n dod efo poblogaeth enfawr sy'n defnyddio adnoddau ar yr un telerau â ni.

[Dylan]

Y broblem ydi bod llawer yn gweld sustem farchnad rydd neo-ryddfrydol fel rhan annatod o globaleiddio. 'Dydw i ddim y ffan mwyaf o'r syniadaeth arbennig hwnnw, a 'dw i'n cymryd mai dyma'r math o globaleiddio mae Sioni yn ei wrthwynebu.

Mae bod yn wrth-globaleiddio yn llwyr yn ffôl. Ond mae'r hyn sydd gennym ar y funud yn wallus uffernol, a mae sefyllfa'r trydydd byd yn waeth nag erioed.

Sut y datblygodd economiau gwledydd y gorllewin? Trwy gau eu marchnadoedd a pheidio caniatau cystadleuaeth o dramor. Unwaith 'roeddent wedi datblygu digon i allu dal eu tir yn y byd mawr, dyna ddechrau clodfori'r farchnad rydd. Mae'n anheg a rhagrithiol i beidio rhoi'r un cyfle i wledydd eraill er mwyn iddynt allu dal i fyny. Yn enwedig pan nad ydi'r sustem yn un deg beth bynnag. (tariffs ar gocoa o Ghana, a ballu)

'dw i'n meddwl bydd hwn yn drafodaeth eitha' difyr

[Garnet Bowen]

Y broblem ydi bod llawer yn gweld sustem farchnad rydd neo-ryddfrydol fel rhan annatod o globaleiddio. 'Dydw i ddim y ffan mwyaf o'r syniadaeth arbennig hwnnw, a 'dw i'n cymryd mai dyma'r math o globaleiddio mae Sioni yn ei wrthwynebu.

Hon ydi'r broblem fwya ar y funud, dwi'n meddwl. Mae'r term "globaleiddio" wedi dod i olygu "cyfalafiaeth Americanaidd". Yn hytrach na cheisio gwrthwynebu "globeleiddio", mae angen llunio polisiau democrataidd-gymdeithasol fydd yn gwieithio ar lefel byd-eang.

Mae bod yn wrth-globaleiddio yn llwyr yn ffôl. Ond mae'r hyn sydd gennym ar y funud yn wallus uffernol, a mae sefyllfa'r trydydd byd yn waeth nag erioed.

Rwan mae hwn yn bwynt difyr. Ydi sefyllfa'r trydydd byd yn waeth nag erioed? Dwi wedi darllen sawl erthygl ar y ddwy ochr - yn mynnu fod globaleiddio wedi arwain at wella a gwaethygu petha yn y trydydd byd. A gan nad ydw i'n economegydd academaidd, mae'n rhaid i fi gyfaddae nad ydw i wedi llwyddo i gael darlun clir yn fy mhen.

Yr unig beth dwi'n medru ei ddeud efo sicrwydd ydi fod y sefyllfa yn gymleth, ac ei bod hi'n or-syml deud fod "globaleiddio" ar ei ffurf presenol yn gwaethygu petha yn y trydydd byd.

Sut y datblygodd economiau gwledydd y gorllewin? Trwy gau eu marchnadoedd a pheidio caniatau cystadleuaeth o dramor. Unwaith 'roeddent wedi datblygu digon i allu dal eu tir yn y byd mawr, dyna ddechrau clodfori'r farchnad rydd. Mae'n anheg a rhagrithiol i beidio rhoi'r un cyfle i wledydd eraill er mwyn iddynt allu dal i fyny. Yn enwedig pan nad ydi'r sustem yn un deg beth bynnag. (tariffs ar gocoa o Ghana, a ballu)

Mae hon eto yn ddadl ddifyr. I ba raddau mae hi'n gall fod gwledydd sy'n datblygu yn cau eu marchnadoedd? Yn bersonol, dwi'n meddwl fod protectionism yn arwain at broblemau yn y tymor hir, ac mai ceisio amddiffyn eu heconomi rhag mewnforio nwyddau o wledydd cyfagos y gwnaiff y gwledydd tlawd.

Ond, ar y funud, mae 'na frwydr llawer pwysicach sydd angen ei hymladd. Mae'n rhaid i ni gael y byd datblygiedig i ddiwygio eu marchnadoedd hwy cyn gofyn i'r byd sy'n datblygu wneud yr un fath. Unwaith y bydd hyn wedi ei gyflawni - y CAP a tariffs wedi eu diddymu, etc. - wedyn mi fedrwn ni droi at drafod protectionism (oed 'na air Cymraeg?) yn y trydydd byd.

[Dylan]

Y broblem ydi bod llawer yn gweld sustem farchnad rydd neo-ryddfrydol fel rhan annatod o globaleiddio. 'Dydw i ddim y ffan mwyaf o'r syniadaeth arbennig hwnnw, a 'dw i'n cymryd mai dyma'r math o globaleiddio mae Sioni yn ei wrthwynebu.

Hon ydi'r broblem fwya ar y funud, dwi'n meddwl. Mae'r term "globaleiddio" wedi dod i olygu "cyfalafiaeth Americanaidd". Yn hytrach na cheisio gwrthwynebu "globeleiddio", mae angen llunio polisiau democrataidd-gymdeithasol fydd yn gwieithio ar lefel byd-eang.

Mae bod yn wrth-globaleiddio yn llwyr yn ffôl. Ond mae'r hyn sydd gennym ar y funud yn wallus uffernol, a mae sefyllfa'r trydydd byd yn waeth nag erioed.

Rwan mae hwn yn bwynt difyr. Ydi sefyllfa'r trydydd byd yn waeth nag erioed? Dwi wedi darllen sawl erthygl ar y ddwy ochr - yn mynnu fod globaleiddio wedi arwain at wella a gwaethygu petha yn y trydydd byd. A gan nad ydw i'n economegydd academaidd, mae'n rhaid i fi gyfaddae nad ydw i wedi llwyddo i gael darlun clir yn fy mhen.

Yr unig beth dwi'n medru ei ddeud efo sicrwydd ydi fod y sefyllfa yn gymleth, ac ei bod hi'n or-syml deud fod "globaleiddio" ar ei ffurf presenol yn gwaethygu petha yn y trydydd byd.

Sut y datblygodd economiau gwledydd y gorllewin? Trwy gau eu marchnadoedd a pheidio caniatau cystadleuaeth o dramor. Unwaith 'roeddent wedi datblygu digon i allu dal eu tir yn y byd mawr, dyna ddechrau clodfori'r farchnad rydd. Mae'n anheg a rhagrithiol i beidio rhoi'r un cyfle i wledydd eraill er mwyn iddynt allu dal i fyny. Yn enwedig pan nad ydi'r sustem yn un deg beth bynnag. (tariffs ar gocoa o Ghana, a ballu)

Mae hon eto yn ddadl ddifyr. I ba raddau mae hi'n gall fod gwledydd sy'n datblygu yn cau eu marchnadoedd? Yn bersonol, dwi'n meddwl fod protectionism yn arwain at broblemau yn y tymor hir, ac mai ceisio amddiffyn eu heconomi rhag mewnforio nwyddau o wledydd cyfagos y gwnaiff y gwledydd tlawd.

Mae dy frawddeg olaf yn un dilys iawn, ac mae'n dangos pa mor gymhleth ydi'r pwnc. 'Dw i allan o fy nyfnder yn y fan hyn hefyd i ddweud y gwir.

Ond, ar y funud, mae 'na frwydr llawer pwysicach sydd angen ei hymladd. Mae'n rhaid i ni gael y byd datblygiedig i ddiwygio eu marchnadoedd hwy cyn gofyn i'r byd sy'n datblygu wneud yr un fath. Unwaith y bydd hyn wedi ei gyflawni - y CAP a tariffs wedi eu diddymu, etc. - wedyn mi fedrwn ni droi at drafod protectionism (oed 'na air Cymraeg?) yn y trydydd byd.

"amddiffyniaeth"?

Ond y cwestiwn yw, sut mae cyflawni hynny? Cyn dechrau meddwl am ddatblygu economi cystadleuol, mae'n rhaid i'r gwledydd yma wella eu sustemau is-strwythuro a ballu. Yr unig ffordd y mae hynny'n bosibl ydi trwy gymorth allanol. Y "catch-22" chwedlonol hwnnw.