Scots

[Nei]

Mae'n ddiddorol trio rhoi statws ar iaith/tafodiaith, ac mae'n rhaid i fi ddweud, os ydw am fod yn gyson gyda fy sefyllfa yn Llydaw, nad yw Scots yn iaith, ond tafodiaith o eingl saesneg/soxoneg/normaneg a gyrhaeddodd prydain. Mae modd tynnu parallell da iawn gyda Llydaw a sefyllfa'r Alban gan fod Llydaweg yn iaith G|eltaidd frodorol i'r wlad acx yn cael ei siarad yn y gorllewin yn cyd fyw a thafodiaeth o'r ffrangeg a phewth llydaweg a siaredir yn Nwyrain cyfoethog Llydaw a thua parthau Roazhon. Daliad fy mam erioed (sy'n llydawes) yw nad yw'n iaith a na ddylid ymdrechu i'w hachub gan taw'r Llydaweg yw iaith Llydaw a hi sy'n bwysig. Felly dylem ni'r Cymru boeni fwy, efallai, am Aeleg yr Alban/Albaneg/ta beth chi moyn ei glaw, a'i goroesiad na'r Scots.

Er wedi gweud ny, ma marw unrhyw iaith/tafodiaith yn beth trist.

[Nei]

sori, anghofies i grybwyll enw'r dafodiaith yma yn nwyrain Llydaw, sef : Gallo (Ynganu-Galo)

[S.W.]

Mae'r iaith Scots yn rhywbeth sy'n bwysig a personol i nifer fawr o siaradwyr yr iaith yn Dwyrain yr Alban. Hefyd mae'r iaith Doric yn y Gogledd Ddwyrain sydd a dylanwad Scandinafaidd cryf. Fel y Gaeleg mae'r ddwy iaith yma hefyd wedi dioddef ar draul yr iaith Saesneg. Fel ddudis i ar ddechrau'r edefyn yma, roedd Nain fy ngwraig yn siarad yr iaith Scots fel iaith gyntaf ond pan symudodd hi i Orllewin yr Alban cafodd ei pherswadio i siarad Saesneg yn unig, yn union beth sy'n digwydd i siaradwyr Gaeleg yn yr un ardal.

Os ydy'r iaith Aeleg am lwyddo mae angen iddi gydweithio a'r ddwy iaith arall i sicrhau eu plwyf fel ieithoedd yr Alban. Mae'r iaith Gaeleg yn cael ei dal yn nol (gan gynnwys yn ei ardaloedd traddodiadol) gyda'r ddadl nad yw'n iaith ar gyfer yr Alban gyfan - yr iaith Saesneg yn anffodus yw honno.

[Seonaidh/Sioni]

Scots? Beth am "Saesneg"? Nid iaith yr Eingl-Saeson mohoni, ond rhyw fath ar bidsin a ddyfeisiwyd yng Nghanolbarth Lloegr i hybu sgwrs rhwng yr Eingl-Saeson a'r Feicingiaid. Fel Iaith y Geordies, cadwodd Saesneg yr Alban lawer o hen ffurfiau sy wedi diflannu'n llwyr o Saesneg Gyfoes.

Ac, wrth gwrs, nid unffurf mo'r Saesneg sy'n cael ei harfer yn Yr Alban. Er enghraifft, mae fersiwn arbennig lle mod i'n byw - Teyrnas Ffeiff - sy'n wahanol iawn o fersiwn Caeredin neu fersiwn y Gogledd-Ddwyrain ("Doric"). Rydw i wedi gweld tudalennau Scots Pàrlamaid na h-Alban (Senedd yr Alban) ac wedi meddwl "Dydyn nhw ddim yn dweud pethau fel 'na yn Ffeiff".

Er mwyn deall hyn, rhaid cofio fod Yr Alban wedi cael ei rhannu mewn 4 ardal ieithyddol (efallai 6), sef yr ardal Saesneg (Llwyddion a'r Gororau), yr ardal Gymraeg (Glasgau/Ystrad Clud ayb), yr ardal Aeleg (y gorllewin a'r ynysoedd yno) a'r ardal "Picteg" (y gogledd/gogledd-ddwyrain). Hefyd 'roedd Feicingiaid yn yr ynysoedd: mae'r Hen Norseg wedi effeithia'n ddwys ar Aeleg yr Ynysoedd Heledd ac ar Saesneg y ynysoedd gogleddol. Felly, mae'r "Scots" dych chi'n clywed yn newid o le i le.

Er enghraifft, pan es i i Hjalltaland (Sealltainn, Shetland) 2 flynedd yn ol, ddaru fi glywed dynes yn siarad wrthom ni yn Swyddfa Twristiaeth Lerwick - ac swniodd hi yn union fel merch o'n i'n nabod ychydig ynghynt o Norwy. Ac Sheltie oedd hi.
Os ydych chi'n digwydd clywed John Morrison o'r BBC yn siarad Cymraeg (mewn rhyw adroddiad am Yr Alban, mae'n debyg) duw mae o'n swnio ychydig yn od! Mae o'n tarddu o Leodhas ac nid Saesneg mo'i famiaith. Dydy o ddim yn swnio fel dyn o Lasgau neu Gaeredin - neu Ffeiff - o gwbl.

Ond 'does dim diffinio ieithoedd, beth sy iaith a beth sy dafodiaith ayb, o ran ieitheg. Fel 'roedd rhywun yn deud yn gynharach ar y ddolen 'ma, mater o wleidyddiaeth ydy o. Felly, mae'n amhosibl i ddweud fod Scots yn iaith - neu nad ydy hi'n iaith - heb gymryd safle gwleidyddol. Chan eil mi a' dol a dhèanamh an sin.

[Macsen]

Ac i unrhywun sydd yn honni mai tafodiaith o'r Gymraeg ydi'r Gernyweg, cyfieithwch hwn:

Kembra yw unn a'n powyow a'n Rywvaneth Unys. Pow Sows yw y gentrevek unnik, mes yn ogas yma Ynys Iwerdhon, Kernow, an Alban, hag Ynys Manow (powyow keltek erell) a-dreus Mor Iwerdhon, an Mor Keltek, po Mor Havren.

Cymru yw un o wledydd ynysoedd Prydain. Mae Lloegr yn agos iddo, a hefyd ynys werddon, Cernyw, yr Alban, ag ynys manaw (gwledydd celtaidd eraill)ac o'i chwmpas mae mor Iwerddon, y mor Celtaidd (?) a'r mor Hafren.

Rywbeth fel na?

[Positif80]

Parthed y Cernyweg a'r Gymraeg, mae'n siwr fod sefyllfa'r ddau yn cymharu rywfaint hefo sefylla ieithoedd Sweden a Norwy.

[sian]

A - "pow / powyow" = "pau /peuau" - fel yn "bur hoff bau" a "pays de Galles"

[7ennyn]

Dwi dal yn meddwl mai 'cop out' ydi'r 'iaith' Sgots i Albanwyr sydd yn despret am unrhywbeth i'w gwahaniaethu oddiwrth eu cymdogion i'r de. Saeson mewn cilts ydyn nhw.

[S.W.]

Wel, mae arnai ofn dangos dy anwaybodaeth wyt ti drwy gwrthod derbyn mae iaith ydy hi fel y Gymraeg a'r Saesneg.

Mae tafodieithoedd yn bodoli o fewn y Scots (a'r Gaeleg ond cael a chael yn anffodus), fel unrhyw iaith arall, nid uniaith safonol yw hi (diolch byth am hynny). Efallai gellir dadlau bod Ulster Scots yn dafodiaid o'r Scots oherwydd y ffaith mae cael ei chario drosodd o'r Alban wnaeth hi, ond nid yw'n gywir i ddweud mae tafodiaith o'r Saesneg yw'r Scots o gwbl. Yn un peth, gwranda di ar fwyafrif o Albanwyr yn Siarad a Saesneg maent yn ei siarad. Dan nhw'n angen unrhyw iaith i drio profi eu bod yn wahanol o gwbl. Saesneg ydy siarad Saesneg hef acen Saesneg, nid Scots. Mae Scots yn faes hollol wahanol eto.

[Gwenci Ddrwg]

Dwi'm yn cyd weld a'r rhai sy'n dweud mai iaith arwahan i;r Saesneg yw Scots. Mae'n edrych fel sillafiadau ffonetig o'r ffordd mae'r Albanwyr yn siarad Saesneg.

Cofiwch bod rhai pobl yn disgrifio Fflemeg fel iaith wahanol, er fod o'n swnio jest fel Iseldireg 'da acen od. Mae 'na hyd yn oed Ffrancwyr sy'n credu taw tafodiaith ydy Llydaweg, dim ond rhyw fath o Ffrangeg (!!!), felly dwedwn i fod 'na gwahaniaeth sketchy iawn rhwng "iaith" a "tafodiaith" yn rhai gwledydd. Dwi newydd wrando ar gan fach yn Scots heddiw a deallais i tua 2/10 gair pan roedd o'n canu'n gyflym), dwi'n gallu deall mwy o Walwneg (http://en.wikipedia.org/wiki/Walloon_language) diolch i fy Ffrangeg, ond iaith wahanol o Ffrangeg ydy hi.

Jest fel enghraifft, dyma syniad ddiddorol. Mae Scots yn ogystal â Saesneg fodern yn dod o Saesneg Ganol, ar ôl fy llyfrau o leiaf. Mae Gaeleg yr Alban yn ogystal â Manaweg yn dod o Hen Wyddeleg (tua mor hen 'na Saesneg Ganol). Yn achos Manaweg/Gaeleg, fel Scots/English, mae'r ddwy iaith yn debyg (eng: Ta mee cloie ball-coshey er yn raad (Man)/tha mi a'cliuch ball-coise air an rathad (Ga) = dwi'n chwarae pel-droed ar y stryd), mae'r ddwy iaith wedi cael eu creu mewn yr un ffordd oddi wrth un iaith, ond sut bynnag ieithoedd wahanol ydyn nhw. Od.

Dwi dal yn meddwl mai 'cop out' ydi'r 'iaith' Sgots i Albanwyr sydd yn despret am unrhywbeth i'w gwahaniaethu oddiwrth eu cymdogion i'r de. Saeson mewn cilts ydyn nhw.

Dwi'n cytuno yn hollol am bwys ddiwylliannol yr iaith i ddeud y gwir. Cop-out mawr ydy hi, i bobl sydd eisiau bob yn Albanaidd iawn heb siarad Gaeleg, ond sut bynnag, iaith ydy hi hefyd. Ac o leiaf maen nhw'n llai Saeson 'na'r "Albanwyr" sy'n siarad dim ond Saesneg yn y lle cyntaf.