Garnet Bowen a ddywedodd:Nid dim ond ar draul yr elfennau eraill. Mae hi'n deg dweud fod rhai o'r comiwnyddion yn Sbaen wedi treulio cymaint o amser yn ymladd yn erbyn anarchwyr, sosialwyr, rhyddfrydwyr etc. nac y gwnaetho nhw yn ymladd milwyr Franco. A digon tila oedd yr help a yrrwyd gan Stalin - lot o hen ynnau wedi eu rhydu, bwledi nad oedd yn ffitio'r gynnau hynny etc. Dwi'n meddwl ei bod hi'n deg deud mai bwriad Stalin yn Sbaen oedd tanseilio mudiadau eraill a allai herio grym yr Undeb Sofietaidd ar y Comintern a mudiadau chwyldroadol asgell-chwith eraill.
Purion, ond 'doedd yr US ddim yn niwtral fel y rhan fwyaf o wledydd democrataidd (mewn rhyfel lle'r oedd y Cenedlaetholwyr yn ymosod ar wlad ddemocrataidd). Efallai mai'r pwynt pwysig yma yw bod Comiwnyddiaeth a Ffasgaeth yn diffinio eu hunain fel grymoedd gwleidyddol cwbl groes i'w gilydd - beth bynnag dy ddehongliad di.
Garnet Bowen a ddywedodd:Ydi'r gwahaniaethau yma yn rhai teg? Mi oedd 'na elfen gryf o genedlaetholdeb yn perthyn i Staliniaeth, a tydw i ddim yn siwr be ti'n ei feddwl gyda "edrych yn ol" ac "edrych ymlaen". Un o elfennau cynhenid ffasgeth ydi obsesiwn gyda'r dyfodol, neu "futurism".
'Dwi'n meddwl i Stalin ddod o hyd i'w genedlaetholdeb yn ystod Rh B 2. Mae'n haws perswadio rhywun i farw tros ei wlad na thros ddamcaniaeth wleidyddol. Roedd Comiwnyddiaeth yn diffinio ei hun fel grym chwyldroadol, tra bod ffasgaeth yn geidwadol.
Nid dyma'r peth pwysig fodd bynnag. 'Rwyt ti, yn ddigon teg, wedi tynnu sylw at debygrwydd rhwng ffasgaeth a chomiwnyddiaeth. Serch hynny byddwn yn dadlau bod dweud bod Comiwnyddiaeth yn ffurf ar ffasgaeth yn gwthio pethau yn rhy bell, ac yn ddefnydd anghysact o iaith. Wedi'r cwbl roedd pymtheg blynedd go dda o'r ganrif diwethaf yn cael eu nodweddu gan gystadleuaeth rhwng Ffasgaeth a Chomiwnyddiaeth. Mae ceisio ymdebygu'r ddau i'r graddau yr wyt ti'n gwneud yn baeddu'r dyfroedd a dweud y lleiaf.
Postiwyd: Iau 02 Medi 2004 3:23 pm