"Un, dau, ym...lot" - ieithoedd heb rifau

[Dylan]

Erthygl ddiddorol yn y Guardian wythnos diwetha' am lwyth ym Mrasil sydd yn cael trafferth cyfri oherwydd dim ond tri gair sydd ganddynt ar gyfer cyfri: "un, dau, lot"


diddorol iawn. Wedi bach mwy o chwilio ('sgen i ddim byd gwell i wneud), dyma erthygl arall: Reuters

Wedi bod yn bembleth i ieithyddwyr ers tipyn, yn ôl y sôn. Swnio'n rhyfedd i ni, ond eto mae nhw'n bobl ddeallus ac yn ymdopi yn berffaith iawn yn eu cynefin eu hunain diolch yn fawr iawn.

[nicdafis]

Mae hyn yn bolycs llwyr, sori. Dyma un llwyth o bobl "cyntefig" sy ddim wedi datblygu geirfa ar gyfer cyfri pethau, achos bod y sgil 'na yn amherthnasol i'w bywyd bob dydd. Wyt ti'n gwybod y geirfa sy'n anghenrheidiol i fyw mewn fforest ym Mrasil? Sut i hela, sut i wingo anifail ti newydd ei saethu? Rhaid bod 'na rhywbeth yn bod arnat ti, 'te.

[Dylan]

Mae hyn yn bolycs llwyr, sori. Dyma un llwyth o bobl "cyntefig" sy ddim wedi datblygu geirfa ar gyfer cyfri pethau, achos bod y sgil 'na yn amherthnasol i'w bywyd bob dydd.

Dyna' union oedd fy mhwynt yn y frawddeg olaf. Gan fod eu cynefin mor wahanol i'r hyn 'rydym ni wedi arfer ag o, mae ystyried hyn fel "diffygiad" yn y bobl yma yn hurt.

Ond oes rhai cysyniadau sy'n cael eu mynegi yn gyson ym mhob iaith sy'n bodoli? Buasai disgwyl i bob iaith allu cyfri i ddeg ar yr olwg gyntaf, efallai, ond wedi bach o feddwl gellid dychmygu nad ydi hyn yn angenrheidiol ym mhob achos, fel ag y gwelwn yma. Ond hyd y gwn i, mae gan bob iaith air ar gyfer "du" a "gwyn", ac y rhan fwyaf ar gyfer "coch".

Ddim yn siwr iawn beth yw diben yr edefyn ar y cyfan. Jyst diddorol. Mae'n dod a ni nôl at yr hen ddadl glasurol honno: pa un sydd yn ddibynnol ar y llall - iaith ynteu dychymyg?

[Tania]

Sut i hela, sut i wingo anifail ti newydd ei saethu?

Be 'di wingo?

[Gruff Goch]

'Blingo' oedd Nic yn feddwl. Mae'n air sy'n cael ei ddefnyddio i ddisgrifio'r hyn mae ser y byd rapio ac RnB yn hoff iawn o'i wneud.


Dwi'n hoffi dy gymysgydd sment.

[dafydd]

Mae pobl (ac anifeilaid) yn gallu cyfrifo'n reddfol neu cyfrifo'n fathemategol (pigo rhywbeth fyny a'i roi i'r neilltu gan fynd "un, dau, tri, pedwar, .."). Ac er mwyn datblygu mathemateg, mae angen cymhelliad eitha cryf sy'n dibynnu ar y math o gymdeithas mae pobl yn byw ynddi.

Yn reddfol mae babis yn gwybod y syniad o 'un peth' (rhywbeth mewn un llaw), 'dau peth' (rhywbeth yn y ddwy law). Mae 'tri peth' yn datblygu nes ymlaen pan fod y llygaid/ymennydd yn gallu cymharu rhwng gwrthrychau (pel mewn un llaw, pel tebyg mewn llaw arall a pel tebyg ar y llawr). Os oedd addysg ddim yn gorfodi ni i ddysgu cyfri popeth, fase'r ymennydd ddim yn gwybod dim am rifo.

[methu meddwl]

Os oedd addysg ddim yn gorfodi ni i ddysgu cyfri popeth, fase'r ymennydd ddim yn gwybod dim am rifo.

ond mae o wedi cychwyn yn rwla, di addysg heb fod ers erioed ac yn rwla mi nath pobol a'u hymennydd ddechra rhifo.

[dafydd]

ond mae o wedi cychwyn yn rwla, di addysg heb fod ers erioed ac yn rwla mi nath pobol a'u hymennydd ddechra rhifo.

Ie, ond mae angen cymhelliad digon cryf i ddechrau meddwl am y peth. Does dim wir angen rhifo ar gymdeithas sy'n hela ac yn bwyta anifeilaid a phlanhigion gwyllt. Mae'r llwyth o 10-20 person yn hunan-gynhaliol.

Ond pan mae llwythi yn dechrau cadw anifeiliaid, eu bridio ac yn dechrau prynu a gwerthu gyda llwythi eraill mae'n dechrau dod yn fwy pwysig i allu rhoi rhif yn hytrach na dweud 'llawer'.

Wedyn mae rhywun yn dyfeisio arian a nes ymlaen trethi ac o hynny 'mlaen mae hi ar y ffordd lithrig i'r byd 'modern'.

[Aran]

Mae pobl brodorol Sri Lanka, y Veddah, sydd erbyn hyn yn cael eu hela i mewn i reservations gan y Llywodraeth (pan maen nhw'n ddigon hy i fod isio aros yn y coedwigoedd a hela) efo un gair ar gyfer rhifo, sef 'metai'.

Ti'n dangos nifer o fysedd ac yn deud 'metai' - metai gyda saith bys = 7. dangos dy ddeg bys dwywaith a deud 'metai metai' ac mae hynna'n ugain.

Ar gyfer unrhywbeth sydd yn fwy na deg, maen nhw'n tueddu i ddeud 'metai metai' a gadael hi yn fan'na...

[pogon_szczec]

Roedd llyfr gan fy modryb, 'The psychic power of plants'.

Yn ol y llyfr mae planheigion yn gallu rhifo.