Geiriau Cwm Gwendraeth

[sian]

Ym Mhencader, fysen ni'n gweud bod "golwg shimpil" ar rywun oedd yn edrych yn anhwylus.
Ond rwy wedi clywed rhai - o Sir Benfro? - yn defnyddio "shimpil" am "simple" - bach yn dwp.

"magad" sen i'n gwneud am "carad".

[crwtyn]

[quote = Wedi clywed Grav yn defnyddio cetyn amryw o weithiau e.e. 'cetyn eiliad' (ei gyfieithiad o split-second siwr o fod) a 'cetyn bas'.[/quote]

Mae hyn yn ddiddorol dros ben. Des i ar draws casgliad helaeth o eiriau Rhydaman yn ddiweddar (cannoedd ohonyn nhw). Mae llawer iawn yn gyfarwydd i fi drwy deulu, clywed pobl o'r ardal yn y gwaith ac ati. Ond mae nifer ohonynt yn ddirgelwch ac mae hyn efallai oherwydd i'r casgliad gael ei gyhoeddi yn y 1920au ac felly mae nifer o eiriau wedi marw. Ond un ohonyn nhw yw 'cetyn' yn yr ystyr 'hanner'. Mae'r casgliad yn rhoi 'cetyn dishglad o de' fel enghraifft. Dw i erioed wedi clywed hyn fy hunan a meddyliais efellai taw camsyniad oedd e ond wrth gwrs dyma sy gan Grav fan hyn yndyfe?

'Cetyn eiliad' - 'hanner eiliad'; 'cetyn bas' - 'hanner pas'.

mae'n braf cael gweld ei fod ar lafar o hyd.

Ynglyn a^ 'shwblachad', ie mae hwn yn air gwd sy'n golygu creu anhrefn, rhacso, gyda rhywbeth fel gwallt trefnus er enghraifft - "Ma'r plentyn 'ma 'di shwblachad yn wallt i gyd". Eto o'n i ddim yn siwr os oedd ar lafar o hyd ond da gweld ei fod e.

[Defi]

Roedd dadcu fi yn gweud cetyn ar Gwauncaegurwen. Roedd fe'n defnyddio fe mewn sawl ystyr:
1. 'Bachan 'smo fi wedi dy weld ti ys cetyn'. = Hwnna'n golygu bod fe ddim wedi gweld y bachan er ys tro byd (lot o amser).
2. 'Faint o dartan fala i chi'n moy'n dadcu?' Ateb: 'Dim lawar - cetyn bach i fi, diolch' = Hwnna'n golygu pishyn, neu 'tocyn' bach o dartan fala.
3. 'Dyw'r beic newydd yna ti di gal ddim lawar o gop yw e. Beth yw shwd getyn beic' = Hwnna'n diraddiol o'r beic. Beth yw shwd getyn jalopi.
4. 'Symud y cetyn trugaredda yna o'r ffordd, ma nhwy dan draed' = Diraddiol eto.
4. 'Oi, o's rywun wedi weld y ngetyn i? = Cetyn odda'n gweud am bib(ell) y bydda fa'n smoco.

Fi wedi clywad 'shwblachan' ed. 'Paid a shwblachan y dillad yna a fi newydd smwddo nhwy.

Ma fe'n diddorol iawn yr hen geiriau hyn.

[crwtyn]

Ie, siwr o fod mae 'cetyn dishglad o de' yw 'rhan neu dipyn o de' ac roedd y casgliad braidd yn orfanwl am fynnu taw 'hanner dishlad' oedd yr ystyr. Dw i'n gwybod bod cetyn yn gallu golygu 'darn' ond dw i erioed wedi ei glywed e yn yr ystyr yma ar lafar, dim ond fel "wi heb dy weld di ers cetyn" neu "ma' wedi bod sgetyn go lew ers inni siarad".

Beth am gwpl o eiriau eraill o'r casgliad:

Sgwrwgl - ysgerbwd ffowlyn ar ol bwyta'r cig i gyd. (Mae 'cwrwgl/corwg' yn hen air am gelain anifail. Efallai dyma sy yn yr enw lle 'Glyncorrwg'.

Megrinad - Ymdreiglo a gwingo fel anifail mewn poen.

Shybedo - 'to shuffle'.

[Bleddyn Bilsen]

Mae'n bosib bod y gair 'cetyn' am y peth rydych yn smocio yn dod o'r un tarddiad a'r gair 'cetyn' mae Grav yn defnyddio. h.y. bod y 'cetyn' ydych chi'n smocio yn llai na pibell lawn. Dwn im.

[Iesu Nicky Grist]

Roedd dadcu fi yn gweud cetyn ar Gwauncaegurwen. Roedd fe'n defnyddio fe mewn sawl ystyr:
1. 'Bachan 'smo fi wedi dy weld ti ys cetyn'. = Hwnna'n golygu bod fe ddim wedi gweld y bachan er ys tro byd (lot o amser).
2. 'Faint o dartan fala i chi'n moy'n dadcu?' Ateb: 'Dim lawar - cetyn bach i fi, diolch' = Hwnna'n golygu pishyn, neu 'tocyn' bach o dartan fala.
3. 'Dyw'r beic newydd yna ti di gal ddim lawar o gop yw e. Beth yw shwd getyn beic' = Hwnna'n diraddiol o'r beic. Beth yw shwd getyn jalopi.
4. 'Symud y cetyn trugaredda yna o'r ffordd, ma nhwy dan draed' = Diraddiol eto.
4. 'Oi, o's rywun wedi weld y ngetyn i? = Cetyn odda'n gweud am bib(ell) y bydda fa'n smoco.

Heblaw am alw pib yn bib, fi'n defnyddio cetyn ymhob un o'r enghreifftie uchod. O'n i'm yn sylweddoli bo fi mor hen.

Am nifer fawr/llwyth o 'rywbeth' rwy'n dweud "carn". Rhywun arall?
"Owwww, odd carn o bobol yn show 'leni..." neu "Ma Wncwl Dewi 'da carn o borno dan 'i fatras..."

[Defi]

Yffarn, Iesu, ti'n doniol iawn. A ti'n siarad fel oedd dadcu fi'n siarad, ond fi'n sorri os yw gweud hwnna yn wneud ti deimlo yn hen. Bod yn honest, fi'n gwybod bod Cymraeg fi yn un gwael, ond wir i ti, Iesu, lice ni pe bai fi'n gallu siarad Cymraeg fel roedd fe. Fi ddim wedi cael dim addysg Cymraeg a neb i siarad Cymraeg a nhwy le fi'n byw. Coliar roedd tadcu fi, a dim lot o addysg gyda fe, ond roedd Cymraeg fe'n well na'r Cymraeg ti'n cael ei clywed gan pobl sydd wedi addysgu nhwy mewn prifysgol heddyw,- pobl sydd yn darllen newyddion ti ar y teledydd ac ar y radio. Mae Cymraeg ti fel Cymraeg tadcu fi, ac mae hwnna yn rywbeth i gymryd balchder fawr ynddo, creda di mi.

[crwtyn]

Roedd dadcu fi yn gweud cetyn ar Gwauncaegurwen. Roedd fe'n defnyddio fe mewn sawl ystyr:
1. 'Bachan 'smo fi wedi dy weld ti ys cetyn'. = Hwnna'n golygu bod fe ddim wedi gweld y bachan er ys tro byd (lot o amser).
2. 'Faint o dartan fala i chi'n moy'n dadcu?' Ateb: 'Dim lawar - cetyn bach i fi, diolch' = Hwnna'n golygu pishyn, neu 'tocyn' bach o dartan fala.
3. 'Dyw'r beic newydd yna ti di gal ddim lawar o gop yw e. Beth yw shwd getyn beic' = Hwnna'n diraddiol o'r beic. Beth yw shwd getyn jalopi.
4. 'Symud y cetyn trugaredda yna o'r ffordd, ma nhwy dan draed' = Diraddiol eto.
4. 'Oi, o's rywun wedi weld y ngetyn i? = Cetyn odda'n gweud am bib(ell) y bydda fa'n smoco.

Heblaw am alw pib yn bib, fi'n defnyddio cetyn ymhob un o'r enghreifftie uchod. O'n i'm yn sylweddoli bo fi mor hen.

Am nifer fawr/llwyth o 'rywbeth' rwy'n dweud "carn". Rhywun arall?
"Owwww, odd carn o bobol yn show 'leni..." neu "Ma Wncwl Dewi 'da carn o borno dan 'i fatras..."

Ie dw i hefyd yn defnyddio 'carn' a 'carne' fel hyn - "rodd carne ohonyn nhw yna". Ac hefyd 'crugyn'. "ma crugyn o waith 'da fi wneud".

[Dafydd Hywel]

Rodd Mam-gu yn dod o Bontyberem, a beth oedd hi yn ei ddweid yn aml oedd -

1. Beth yw ei steil nhw? Steil yw Cyfenw.
2. Y Gegin Ore - Yr ystafell fyw
3. Y Rheolwr Pellter - Remote Control y teledi.

Rodd tad-cu yn dod or bont hefyd, a beth oedd e yn ei ddweid yn aml oedd -

1. Y ji ji - ceffyl

[Iesu Nicky Grist]

1. Beth yw ei steil nhw? Steil yw Cyfenw.

Lle ma'r gair 'ma'n dod? Fi'n defnyddio fe (er mwyn cymryd y piss mas o'm rhieni fel arfer).

"Ie, ti'n 'nabod e - Jones yw 'i steil e."