Esboniadau annisgwyl/diddorol ar enwau lleoedd

[Mr Gasyth]

Wy'n cofio mai'r un gwraidd sydd i Prestatyn a Preston ac mai enw saesneg yw e (fel Rhyl - Yr Hill neu rwbeth aie?)

Ia, dwi'n meddwl fod y 'Pres' rwbeth i neud efo'r wglwys mewn rhyw ffordd ond dwi'm yn cofio be'n union.
Y Rhyl yw Yr Hill ma'n debyg, er lle ma'r bryn Duw a wyr.
Ma ne chwedl fod yr enw Dinbych yn dod o fwystfil a arferia grwydro wlad o amgylch y dre gan fod yn boen tin i'r bobl lleol. Pan y'i lladdwyd, cafodd ei gario drwy'r dre a'r dorf yn gweiddi 'Dim bych' Dim bych'!
Stori gachu os da chi'n gofyn i fi - Din bych = Dinas fach.

[brenin alltud]

Mae'n siwr y dylwn i wybod hyn, ond...

Be' yw'r eglurhad tu nôl Pont-ar-Sais, te?

A Rhodfa'r Brenin, ger Trefin, Sir Benfro? Pa frenin fuodd na?

[Cynog]

Darllen yn ddiweddar bod yr enw 'Moel y Ci' (mynydd rhwng Tregarth/Rhiwlas/Mynydd Llandygai) mewn gwirionedd yn deillio o 'Moel Leucu'. Not a lot of pipl no ddat....

Mi o'n i!

Dwim yn gwbod os ti di sylwi hyn ond ma pobl Rhiwlas a Tregarth/Mynydd yn anganu Moel y Ci yn wahanol. O be dwi di sylwi ma o fel yma

Rhiwlas = Moelyci

Mynydd/Tregarth = Moel lyci ( fel lwcys) Sy'n agosach at y gwreiddiol.

Ella bod fi'n anghywir a breuddwyd oedd y cyfan

[Cwlcymro]

Y mynyddoedd enwog yn Eryri, The Rivals (Cyfieithiad uffernol o Yr Eifl!!)

[Clarice]

Ma'r enw Sblot yn dalfyriad o "God's Plot". Wir.

[mam y mwnci]

Pig trak , fel mae'r saeson yn deud am y llwybr i fyny'r wyddfa, = Pen y Gwryd PYG ! Twats.

[garynysmon]

Star, wrth ymyl Gaerwen (Ynys Mon). Rhywyn yn gwybod pam na dyna'r enw?. Ron i wastad yn cymeryd na wedi'i enwi ar ol yr orsaf Betrol yna.

[mred]

Tybed fedr rywun gadarnhau damcaniaethau sydd gennyf ynglŷn â rhai enwau lleoedd sydd ella'n dangos dylanwad Gwyddeleg.

(1) Ffestiniog - ydi hwn yn ffurf rannol Wyddeleg sy'n cyfateb i Gwestiniog? Roedd cymeriad mewn chwedloniaeth o'r enw Gwestin Gwestiniog. Ceir ceisiadau amheus i gysylltu'r enw â phenffestin (math ar helmed) ayb. yn y llyfrau hanes lleol. Sylwer nad yw'r sain (anhreigledig) 'ff' i'w cael ar ddechrau geiriau sy'n deillio o'r Frythoneg wreiddiol (hyd y gwn).

(2) Ffrancon (Nant Ffrancon, ger Bethesda). Fy nhyb ydi mai yr un ydi hwn â Gwrangon (e.e. Caerwrangon).

(3) Mae'r enw Solfach wrth gwrs i'w gael yn Sir Benfro. Ond ceir yr enw Porth Solfach yn Ynys Enlli, a fferm o'r enw Solfach ar y tir mawr gyferbyn. Ai Gwyddeleg 'Saileach' (Helyg) sydd yma?

(4) Ac ym mhlwyf Llanengan, eto ym Mhen Llŷn, ger Abersoch, ceir fferm o'r enw Crowrach. Fy nhybiaeth anacademaidd i ydi hwyrach mai ffurf ar y Wyddeleg 'Criathrach' (mignen) yw hyn - ond ella nad ydi'r seiniau yn y sill cynta'n cyfateb.

[Ramirez]

... a pham bod pobol Pen Lly^n yn dweud 'Porthor' am 'Porth Oer' - y traeth lle mae'r tywod yn chwibanu?

Mae o jysd yn haws i'w ddeud ar lafar, amwni.

[gronw]

(2) Ffrancon (Nant Ffrancon, ger Bethesda). Fy nhyb ydi mai yr un ydi hwn â Gwrangon

Dwi'n cofio clywed/darllen yn rhywle fod gwersyll milwrol Normanaidd yn Nant Ffrancon, ac mai dyna'r rheswm dros yr enw - bod Ffrancon yn ffurf arall ar Ffrancod. Ond falle mod i'n dychmygu...