Cestyll yn y Cymylau

[Bwlch]

Ydi rhywun wedi darllen hwn eto? Gwerth ei brynu'n Steddfod?

[Gwahanglwyf Dros Grist]

Ydi rhywun wedi darllen hwn eto? Gwerth ei brynu'n Steddfod?

Do, fe ddarllenes i hon. Mae'n werth ei phrynu, ond sai'n siwr a yw hynny am y rhesymau iawn chwaith. Rhyw ymdriniaeth â chelfyddyd a'r ffordd y mae celfyddyd yn cael ei derbyn gan feirniaid celfyddydol a'r cyhoedd yw'r llyfr yn hytrach na nofel. Fi'n credu mai neges Mihangel Morgan yn y bôn yw nad oes diben mewn beirniadaeth a chloriannu celfyddydol.

[Chris Castle]

Dim ond yng Nghymru Cymraeg y bydd y cysyniad "nid nofel yw hyn" yn codi, ac yn cael ei gyfri o ddifri wi'n credu. Nage fy mod i'n trio piso ar dsips y gwahanglwyf, mae rhan fwyaf o'r adolygiadau wedi gwneud yn union yr un pwynt.

Mae gair "nofel" yn golygu "newydd". Felly mae nofel yn genre penagored. Mae "nofelau sydd ddim yn nofelau" yn ddigon cyffredin yn Saesneg - History of the World in ten and a half chapters gan Julian Barnes, er enghraifft.

Mae stori yn y nofel. Stori am feirniad yn cloriannu celfyddyd, a hefyd cloriannu ffurfiau o "ddarllen" celfyddyd. Ond stori yw e y mae rhaid i'r "darllenydd" "darllen i mewn". Ond Stori sy yma'n cael ei ddatguddio o fewn fewn "ymson" y traethawd gan yr "awdur". Ac yn fwy na hynny mae popeth rhwng prism y "scripteur" sef y "diweddar Mihangel Morgan". Mae fe'n chwarae ei driciau genre eto. A rhaid iti nabod ychydig o'ch Barthes a beirniaid eraill er mwyn wir mwynhau rhan fwyaf y jocs rwy'n ofni.

Ond wedi dweud hyn does dim pwynt trio bod yn rhy glyfar wrth ddehongli gan fod y nofel yn cynnwys ddigon o jocs ar expense y sawl a fyddai trio. A mae diwedd y nofel yn danllinelli bod Gwerthfawrogi celfyddyd sydd o wir bwys yn y diwedd, dyna'r unig pwynt am gelfyddyd.

[Garreg Lwyd]

Oes rhywun yma'n cofio cyfrol William Boyd, Nat Tate, gyhoeddwyd yn 1998? Cysyniad tebyg i Castell yn y Cymylau, ond doedd e heb ddatgelu mai ffuglen oedd y cofiant ffug hwnnw i artist digon tebyg i Howard Beynon. Bryd hynny mae'n debyg bod pobl o'r byd celf yn honni cofio Nat Tate a'i waith, a chafwyd ffwdan pan ddatgelwyd mai ffrwyth dychymyg Boyd oedd y cyfan. Lot o hwyl.

Rwy'n cytuno gyda Chris taw beirniadaeth anfuddiol yw dweud ‘nid nofel mohoni'. Wrth gwrs taw nofel yw hi. Ffrwyth dychymyg y nofelydd yw'r cyfan, gan gynnwys y traethydd a'i wrthrych, a'r holl ‘dystion' a'r gweithiau celf ffantasiol. Nofel y gwnes i ei mwynhau hefyd, er fy mod yn teimlo y gallai fod yn llawnach eto – gorffen yn rhy sydyn y mae hi i mi, a llawer o bethau o dipyn heb eu dweud. Bron na ddywedwn ei bod hi'n teimlo'n anorffenedig, ond efallai bod hynny'n rhan o'r ddyfais...

Ond mae'n werth ei darllen, gyda meddwl agored.

[Gowpi]

Bendant yn werth ei darllen. O'n i'n anghyfforddus yn dechrau ei darllen, wedi'r cyfan, dwi ddim yn ffan o ddarllen bywgraffiadau, a dyna'r teimlad ar ddechrau hon, ac yn sicr a dim diddordeb mewn darllen bywgraffiad person na fodolodd erioed!! Ond ro'n i'n cael blas ynddi wrth fynd ymlaen, ac yn gweld y doniolwch, eironi, tafod ym moch drwyddi. Odd hi jest y maint iawn hefyd hy basen i ddim wedi gallu darllen yn hwy.

Da iawn, ond ddim cystal a'i nofelau eraill... ond gwahanol...